W poprzednich artykułach zajmowaliśmy się głównie cukrzycą jako jedną z chorób cywilizacyjnych, dzisiaj uwagę skupimy na kolejnej chorobie zaliczanej do chorób cywilizacyjnych a mianowicie na nadciśnieniu tętniczym.

Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą chorobą układu krążenia w społeczeństwach rozwiniętych. Większość chorych nawet nie podejrzewa, że choruje na nadciśnienie. Szacuje się że w Polsce na nadciśnienie tętnicze choruje około 30% populacji. Nadciśnienie tętnicze to choroba, która nie boli, nie zakłóca normalnego życia, jest tak powszechna, że nie budzi powszechnego niepokoju. Ta pozorna „łagodność” nadciśnienia jest jedną z przyczyn obserwowanej epidemii jego rozwoju.

U 19 na 20 pacjentów z nadciśnieniem tętniczym rozpoznajemy nadciśnienie pierwotne – to znaczy takie, które nie ma uchwytnej, możliwej do trwałego usunięcia, przyczyny.

Kiedy możemy mówić o nadciśnieniu tętniczym?

Wielkość ciśnienia tętniczego zmienia się nieustannie w odpowiedzi na czynniki zewnętrzne oraz potrzeby naszego organizmu. Są sytuacje (wysiłek fizyczny, stres), w których nasza krew krąży w szybszym tempie – wzrost ciśnienia tętniczego jest wtedy korzystny (zmierzone wtedy ciśnienie przekracza z reguły wartości zalecane, ale nie można na tej podstawie rozpoznać choroby, gdyż jest to zjawisko fizjologiczne). Wahania ciśnienia muszą się jednak mieścić w bezpiecznych granicach i mogą mieć jedynie przejściowy, uzasadniony potrzebami organizmu charakter. Tak jak nadmierny spadek ciśnienia tętniczego wiąże się z niedokrwieniem narządów, tak jego zbyt duży wzrost grozi ich uszkodzeniem.

Sytuacja, w której spoczynkowe ciśnienie tętnicze, mierzone w ściśle określonych warunkach, stale przekracza ustalone wartości, uznawana jest za chorobę i nazywane nadciśnieniem tętniczym.

Wartości graniczne, powyżej których rozpoznajemy nadciśnienie tętnicze, zostały ustalone przez naukowców i lekarzy w oparciu o obserwacje odległych powikłań zdrowotnych u pacjentów, których ciśnienie przekraczało te granice.

Wielkość ciśnienia tętniczego opisujemy za pomocą dwóch liczb:

– wartości skurczowej (większej, zwanej „górną”, zapisywanej jako wartość pierwsza)
– wartości rozkurczowej (mniejszej, „dolnej”, zapisywanej jako druga).

Uznaje się obecnie, że ciśnienie skurczowe powinno być mniejsze niż 140 mm Hg, a rozkurczowe nie powinno przekraczać 90 mm Hg. Do rozpoznania nadciśnienia tętniczego wystarcza przekroczenie (w kilkukrotnych pomiarach wykonanych w spoczynku!) normy dla jednej z tych wartości (nadciśnienie może zatem polegać na zbyt dużych wartościach tylko ciśnienia skurczowego lub tylko rozkurczowego).

Docelowe wartości ciśnienia tętniczego dla chorych na cukrzycę są takie same jak dla populacji ogólnej, jednakże wytyczne Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego zalecają, aby były one niższe ( ciśnienie skurczowe powinno być mniejsze niż 130 mm Hg, a rozkurczowe nie powinno przekraczać 80 mm Hg).

Z kolei u osób starszych tolerowane mogą być trochę wyższe wartości, gdyż zauważono, że zbyt niskie wartości mogą zwiększać ryzyko np. upadków I złamań.

Jak należy mierzyć ciśnienie tętnicze?

Przede wszystkim należy pomiarów dokonywać w spoczynku, nie bezpośrednio po wysiłku lub silnej sytuacji stresowej np. kłótnia, zdenerwowanie na dziecko itp; czasem podwyższenie ciśnienia może być reakcją na ból czy uraz, wtedy zmierzone nawet jak będzie podwyższone nie upoważnia do rozpoznania choroby. Jak wcześniej wspomnieliśmy wahania ciśnienia są normalnym zjawiskiem fizjologicznym więc należy dokonać kilku pomiarów w odstępach/w ciągu kilku dni aby uzyskać wartości najbardziej wiarygodne. Ważny jest także aparat którym dokonujemy pomiarów, zaleca się aby był aparatem z mankietem zakładanym na ramię, gdyż ciśnieniomierze zakładane na nadgarstek mimo że są tańsze niestety mogą zawyżać lub zaniżać wartości – nie są tak dokładne I dlatego nie zaleca się ich używania.

Jakie mogą być objawy nadciśnienia tętniczego?

Nadciśnienie tętnicze jest najczęstszą chorobą układu krążenia w społeczeństwach rozwiniętych. Większość chorych nie podejrzewa, że choruje na nadciśnienie. Choć wysokie nadciśnienie może powodować bóle głowy, to na ogół przekroczenie ustalonej granicy ciśnienia tętniczego nie powoduje żadnych objawów. Wysokie wartości ciśnienia skutkują jednak stopniowym, trwającym latami uszkodzeniem wszystkich narządów.

Najważniejsze skutki nieleczonego nadciśnienia tętniczego:

– choroby serca: choroba niedokrwienna serca, zawał serca, niewydolność serca
– choroby mózgu: udar krwotoczny i niedokrwienny, otępienie naczyniowe
– choroby oczu: uszkodzenie siatkówki w oku I zaburzenia widzenia z tym związane czasem prowadzące do wylewów wewnątrz gałki ocznej I ślepoty
– choroby nerek: niewydolność nerek.

Co to jest tzw. nadciśnienie białego fartucha?

O nadciśnieniu białego fartucha mówimy w sytuacji, w której pomiary wykonywane w domu przez pacjenta (po spełnieniu wszystkich wymienionych warunków) mieszczą się w granicach przyjętej normy natomiast w trakcie pomiaru w gabinecie obserwuje się wartości przekraczające normę. Sytuacja taka z reguły spowodowana jest zdenerwowaniem, napięciem emocjonalnym – w sytuacji takiej oczywiście nie włącza się leczenia. Zalecane jest jednak okresowe mierzenie ciśnienia w domu.

Odmienną sytuacją jest tzw. nadciśnienie maskowane, o którym mówimy wtedy, kiedy ciśnienie w pomiarach w gabinecie jest prawidłowe natomiast w pomiarach domowych jest podwyższone.

U chorych u których stwierdza się różnice w pomiarach domowych I w gabinecie można rozważyć 24 godzinne monitorowanie ciśnienia tętniczego (tzw. Holter ciśnieniowy). Badanie to umożliwia ocenę wartości ciśnienia w ciągu całej doby I ewentualne wykluczenie bądź potwierdzenie powyższych stanów.

Jak się leczy nadciśnienie tętnicze?

Leczenie nadciśnienia tętniczego ma za zadanie przede wszystkim zapobiegać tym powikłaniom. Obniżenie wartości ciśnienia tętniczego jest najłatwiejszym do oceny efektem terapii (dlatego chorzy otrzymują zalecenie pomiarów w domu), lecz wynikające z niej korzyści są o wiele dalej idące.

Podobnie jak w cukrzycy ważne jest także postępowanie niefarmakologiczne – zdrowa dieta, ograniczenie spożycia soli kuchennej, wysiłek fizyczny, walka z nadwagą. Zastosowanie samych metod niefarmakologicznych pozwala na obniżenie wartości ciśnienia o kilka mm Hg. Większość chorych wymaga jednak zastosowania leków celem prawidłowej kontroli ciśnienia. W leczeniu stosuje się kilka grup leków, które dobiera lekarz w zależności od chorób współistniejących.

Nadciśnienie to choroba na całe życie

Nawet jeśli wartości ciśnienia w trakcie terapii uległy normalizacji nie oznacza to, że choroba została usunięta, lecz jedynie, że terapia jest skuteczna. U znakomitej większości pacjentów raz podjęte leczenie przeciwnadciśnieniowe może, a nawet powinno być korygowane, ale musi trwać przez całe życie. Nie przerywaj leczenia bez konsultacji z lekarzem prowadzącym.

 lek. Marek Jakubiak

Czekamy na pytania i uwagi dotyczące przedstawianych zagadnień, można je kierować pod adres: [email protected]//codziennikmlawski.pl 

Serdecznie zapraszamy!

lek. Marek Jakubiak – Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego; specjalista chorób wewnętrznych, specjalista diabetolog. Odbywał staż specjalizacyjny w dziedzinie diabetologii w Oddziale Chorób Wewnętrznych- pododdział Diabetologii i Zaburzeń Metabolicznych Szpitala Bielańskiego w Warszawie. Uczestniczy w licznych zjazdach naukowych poświęconych diabetologii oraz w odbywających się corocznie zjazdach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

Przychodnia Alfamed to kompleksowe podejście do zdrowia naszych pacjentów. W ofercie znajdziecie Państwo fachową opiekę wielu specjalistów między innymi: ginekologa, ortopedy, endokrynologa i wielu innych. Ponadto posiadamy pełen wachlarz badań laboratoryjnych, fizjoterapię, medycynę pracy a także usługi stomatologiczne. Zespół Alfamed to najlepsi specjaliści, którzy zadbają nie tylko o Państwa zdrowie ale i o miłą atmosferę. Więcej informacji na stronie www.alfamed-mlawa.pl

Zobacz także…

Nadciśnienie tętnicze: co warto wiedzieć?

Dlaczego ważne jest kontrolowanie glikemii, czyli o późnych powikłaniach cukrzycy.

Co jeść, a czego unikać – rola diety w profilaktyce i leczeniu cukrzycy

Cukrzyca typu 1 – przyczyny, objawy i leczenie

Cukrzyca typu 2 – przyczyny choroby

Cukrzyca to plaga XXI wieku