W poprzednim artykule poznaliśmy późne powikłania cukrzycy dotyczące małych naczyń krwionośnych oraz korzyści wynikające ze ścisłej kontroli stężenia glukozy we krwi. Cukrzyca oddziałuje także na większe naczynia krwionośne przyczyniając się do szybkiego rozwoju miażdżycy oraz nadciśnienia tętniczego. Dzisiaj zajmiemy się właśnie nadciśnieniem tętniczym.

Jak często występuje nadciśnienie tętnicze?

Nadciśnienie tętnicze występuje u chorych na cukrzycę istotnie częściej niż w populacji ogólnej i nierzadko wyprzedza rozpoznanie zaburzeń węglowodanowych. Szacuje się, że problem nadciśnienia tętniczego dotyczy około 30% całej populacji, a wśród chorych na cukrzycę sięga 60%. Dodatkowo wiek, towarzysząca cukrzycy otyłość bądź rozwijająca się niewydolność nerek zwiększają ryzyko jego wystąpienia. Obecność cukrzycy zwiększa ryzyko wystąpienia nadciśnienia 3-4- krotnie. Częstość występowania nadciśnienia tętniczego jest odwrotnie proporcjonalna do stopnia rozwoju socjoekonomicznego społeczeństw. Istnieją populacje, np. plemiona indiańskie żyjące w dorzeczu Amazonki, u których nadciśnienie tętnicze nie występuje w ogóle. Niską częstością występowania nadciśnienia tętniczego (<15%) cechują się też populacje zamieszkujące wiejskie tereny Afryki czy południowych Chin. Największe rozpowszechnienie (>30%) nadciśnienia dotyczy krajów europejskich i USA. Pozwala to zakwalifikować nadciśnienie tętnicze do grupy chorób cywilizacyjnych – współczesnych epidemii zdrowotnych, których występowanie wiąże się z konsumpcyjnym stylem życia.

Kiedy można rozpoznać nadciśnienie tętnicze?

O nadciśnieniu tętniczym mówimy wtedy, gdy ciśnienie krwi panujące w naczyniach krwionośnych przekroczy wartości przyjęte jako prawidłowe. Główną przyczyną tego stanu rzeczy jest stopniowe usztywnianie ściany naczyń krwionośnych związane z wiekiem, odkładanie się złogów cholesterolu i ich uwapnienie (pojawienie się zmian miażdżycowych). Cukrzyca jest chorobą,która ten proces przyspiesza.

Nadciśnienie tętnicze możemy rozpoznać, jeśli ciśnienie przekroczy wartości dla ciśnienia skurczowego (tzw. ,,górnego”) 140mmHg, a rozkurczowego (tzw. ,,dolnego”) 90mmHg, ( > 140/90mmHg). Wartość ta jest jednakowa dla wszystkich osób, bez względu czy rozpoznano u nich cukrzycę czy też nie. Do pomiaru należy używać ciśnieniomierza z mankietem zakładanym na ramię (klasycznego lub automatycznego); należy unikać ciśnieniomierzy zakładanych na nadgarstek gdyż może wystąpić błąd pomiaru. Pomiaru należy dokonywać w pozycji siedzącej, po kilku- kilkunasto- minutowym odpoczynku, z podparciem kończyny na której mierzone jest ciśnienie. Silny stres, emocje, dolegliwości bólowe, podobnie jak wysiłek fizyczny mogą wpływać na ciśnienie powodując jego wzrost. Aby wiarygodnie rozpoznać nadciśnienie podwyższone wartości muszą wystąpić w 3 kolejnych pomiarach dokonanych o różnych porach.

Jak można leczyć nadciśnienie tętnicze?

Zgodnie z zalecenami towarzystw naukowych farmakologicznemu leczeniu nadciśnienia tętniczego powinno towarzyszyć postepowanie niefarmakologiczne, które jest nieodzownym elementem terapii. Postępowanie opisane niżej ma także zastosowanie do osób zdrowych opóźniając wystąpienie choroby.

Uwzględnia ono działania zmierzające do normalizacji masy ciała, ograniczenie spożycia soli (maksymalnie 4-5g na dobę; a biorąc pod uwagę to, że sól jest powszechnie stosowana w przemyśle spożywczym należałoby zupełnie zrezygnować z jej używania, co jest oczywiście trudne do realizacji).

Ważnym elementem postępowania niefarmakologicznego jest także ograniczenie spożycia tłuszczów, alkoholu, zaprzestanie palenia papierosów (nikotyna w nich zawarta powoduje skurcz naczyń), a także normalizacja masy ciała. Zmniejszenie masy ciała o ok.10% znacznie poprawia tolerancję glukozy, wrażliwość na insulinę a także pomaga obniżyć stężenie cholesterolu we krwi. Przyjmuje się, że redukcja masy ciała o ok 10 kg prowadzi do obniżenia skurczowego ciśnienia tętniczego o ok 5-20mmHg. Stosowanie diety bogatej w warzywa, owoce i produkty o niskiej zawartości tłuszczów pozwala na obniżenie ciśnienia o kolejne 8-14mmHg, a ponadto zwiększa efektywność stosowanych leków.

Z kolei systematyczny wysiłek fizyczny zwiększa wrażliwość mięśni na insulinę, poprawia profil lipidowy oraz ułatwia uzyskanie docelowych wartości ciśnienia tętniczego. Dowiedziono, że dzięki odpowiedniej aktywności fizycznej można uzyskać obniżenie ciśnienia tętniczego o 4-9mmHg.

W leczeniu farmakologicznym stosuje się leki których działanie polega między innymi na rozszerzeniu naczyń krwionośnych. O wyborze leku decyduje lekarz, często należy zastosować kilka leków działających w różnych mechanizmach, aby uzyskać normalizację wartości ciśnienia. Ważne jest także regularne i systematyczne przyjmowanie leków, nie można ich samowolnie odstawiać.

Czym grozi nieleczone nadciśnienie tętnicze?

Długotrwale utrzymujące się wysokie wartości ciśnienia tętniczego niekorzystnie oddziałują na serce powodując przerost lewej komory serca; uszkodzeniu ulegają także drobne naczynia krwionośne w siatkówce oka (podobnie jak w cukrzycy) może to prowadzić do pogorszenia wzroku; wysokie wartości ciśnienia uszkadzają także nerki. W niektórych przypadkach uszkodzone miażdżycą, kruche naczynia krwionośne np. w mózgu mogą pęknąć powodując krwotok śródmózgowy (udar krwotoczny mózgu) często kończący się zgonem.

lek. Marek Jakubiak

Czekamy na pytania i uwagi dotyczące przedstawianych zagadnień, można je kierować pod adres: redakcja@//codziennikmlawski.pl 

Serdecznie zapraszamy!

lek. Marek Jakubiak – Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego; specjalista chorób wewnętrznych, specjalista diabetolog. Odbywał staż specjalizacyjny w dziedzinie diabetologii w Oddziale Chorób Wewnętrznych- pododdział Diabetologii i Zaburzeń Metabolicznych Szpitala Bielańskiego w Warszawie. Uczestniczy w licznych zjazdach naukowych poświęconych diabetologii oraz w odbywających się corocznie zjazdach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

Przychodnia Alfamed to kompleksowe podejście do zdrowia naszych pacjentów. W ofercie znajdziecie Państwo fachową opiekę wielu specjalistów między innymi: ginekologa, ortopedy, endokrynologa i wielu innych. Ponadto posiadamy pełen wachlarz badań laboratoryjnych, fizjoterapię, medycynę pracy a także usługi stomatologiczne. Zespół Alfamed to najlepsi specjaliści, którzy zadbają nie tylko o Państwa zdrowie ale i o miłą atmosferę. Więcej informacji na stronie www.alfamed-mlawa.pl

Zobacz także…

Dlaczego ważne jest kontrolowanie glikemii, czyli o późnych powikłaniach cukrzycy.

Co jeść, a czego unikać – rola diety w profilaktyce i leczeniu cukrzycy

Cukrzyca typu 1 – przyczyny, objawy i leczenie

Cukrzyca typu 2 – przyczyny choroby

Cukrzyca to plaga XXI wieku