Cukrzyca to plaga XXI wieku
— 01/06/2022Cukrzyca to plaga XXI wieku, zaliczona przez Światową Organizację Zdrowia obok otyłości, nadciśnienia tętniczego czy chorób nowotworowych, do grupy chorób…
W tym roku przypada 110 rocznica utworzenia w Mławie Spółdzielni Spożywców „Spójnia”. Warto pamiętać, że ruch spółdzielczy w Królestwie Polskim powstał w II połowie XIX wieku. Na ziemiach polskich latach 1869 -1870 zorganizowane zostały trzy pierwsze spółdzielnie spożywców, wśród nich, na Mazowszu Północnym, w Płocku Spółdzielnia Spożywców „Zgoda”. Natomiast najstarszą spółdzielnią spożywców, była spółdzielnia „Merkury”, powstała w 1864 roku w Warszawie. Trzeba również pamiętać, że ruch spółdzielczy narodził się w Anglii. Tam też w roku 1843 powstała w mieście Rachdale pierwsza spółdzielnia o profilu spożywczym.
Prekursorem spółdzielczości w Królestwie Polskim był Stanisław Staszic, który w 1816 roku w swoich dobrach założył Towarzystwo Rolnicze Hrubieszowskie. Wybitnym propagatorem i działaczem spółdzielczości był Stanisław Wojciechowski – późniejszy prezydent RP oraz Edward Abramowski. Większość spółdzielni nosiła nazwę „Społem”, podobnie jak wychodzące czasopismo. Nazwę wymyślił Stefan Żeromski.
Rozwój spółdzielczości w Królestwie Polskim nastąpił po rewolucji 1905 -1907. W ten okres wpisało się zorganizowanie mławskiej spółdzielni, która w 1909 roku rozpoczęła działalność. Inicjatorami jej powstania byli miejscowi społecznicy: pisarka Zuzanna Morawska, dr Alojzy Korzybski oraz Majer. Pierwsza siedziba stowarzyszenia mieściła się w budynku przy ulicy Krzynowłodzkiej 2, obecnie 18 stycznia. W narożnym budynku, jednym z najstarszych w mieście, u zbiegu ulicy Narutowicza i Starego Rynku powstał pierwszy sklep spółdzielni noszącej nazwę „Spójnia”.
Pierwszy sklep Mławskiego Stowarzyszenia Spożywców
Rok później stowarzyszenie liczyło już 127 członków, pochodzących głównie z Mławy. W pierwszym zarządzie spółdzielni zasiadali: Piotr Misiewicz, Stanisław Urban, Jóźwiak i Mirosław Obuchowicz. Początkowa dzielność opierała się wyłącznie na prowadzeniu sklepów spożywczych. W 1912 roku zaplanowano uruchomienie sklepu tekstylnego, który okazał się impulsem do powstania nowego stowarzyszenia noszącego nazwę „Swój”. Pierwszy sklep bławatny powstał przy ulicy Działdowskiej 13, obecnie Chrobrego.
Mławscy spółdzielcy na tle sklepu z nr 1
Trudny okres I wojny światowej stowarzyszenie przetrwało, mając niewielkie obroty, które spadły z powodu braku towarów. Jednak idea spółdzielczości zastała zakorzeniona wśród społeczności mławskiej. W 1917 roku urządzona została spółdzielcza biblioteka, jedyna tego typu placówka w Mławie. Koszmarny okres wojenny sprawił, że sprawy gospodarcze a tym samym handel znalazły się w niezwykle trudnym położeniu. Aby utrzymać się w życiu gospodarczym i przetrwać powojenne trudne lata w 1919 roku obie spółdzielnie spożywców „Spójnia” i „Swój” zostały członkami Związku Stowarzyszeń Spożywców w Warszawie. Związek sprawował nadzór nad ich gospodarką, ale też udzielał pomocy prawnej i lustrował prowadzoną działalność.
Zmagając się z problemami powojennym okresie obie spółdzielnie postanowiły połączyć się i utworzyć Mławskie Stowarzyszenie Spożywców, bez używania nazwy „Spójnia”. Tu warto dodać, że w tym samym czasie, dokładnie w 1920 roku, z inicjatywy ks. Ignacego Krajewskiego, powstała na Wólce odrębna Spółdzielnia Spożywców „Produkt” z własnym sklepem przy ulicy Rynkowej 16. Spółdzielnia ta samodzielnie prowadziła działalność do 1926 roku. 28 września została włączona do Mławskiego Stowarzyszenia Spożywców.
W 1926 roku spółdzielnia uzyskała dodatni wynik finansowy, czyli zysk wynoszący 2 908 złotych. Nie był on wielki, ale trzeba pamiętać, że inna była wtedy siła nabywcza pieniądza. Przeciętna pensja nauczyciela wynosiła około 200 złotych.
W tymże roku spółdzielnią kierował zarząd w osobach: Antoniego Rywczaka, Leopolda Dłużniewskiego i Pawła Skarzyńskiego. W radzie nadzorczej zasiadali: Adam Gniewiewski, Władysław Witkowski, Roman Piotrowicz, Romuald Genne, dr Alojzy Korzybski, ks. kan. Władysław Maron, Jan Kałużyński, Wawrzyniec Łopacki, Adam Piotrowski, Mirosław Obuchowicz, Henryk Kruszyński, Piotr Misiewicz. Warto podkreślić, że stowarzyszenie na początku roku liczyło 912 członków i w ciągu roku przybyło 156 , ale w trakcie roku ubyło 38 członków. Tak więc wchodząc w nowy 1927 rok Stowarzyszenie Spożywców w Mławie liczyło 1030 członków.
Zatrudnionych było w tym czasie 15 pracowników w tym 5 kobiet. Tylko jedna osoba pracowała w biurze i jedna kobieta w bibliotece, pozostały personel – to pracownicy sklepów.
W latach 1926 – 1929 stowarzyszenie przeżywało okres intensywnego rozwoju, który zakończył się wraz z wybuchem wielkiego światowego kryzysu gospodarczego. W tym czasie powstały nowe sklepy i ich filie. W 1927 roku otwarto sklep w Iłowie, rok później w Wieczfni Kościelnej, a także w 1929 roku w Janowcu Kościelnym. Ponadto w filiach zostały zorganizowane punkty biblioteczne. Pod koniec 1928 roku została zbudowana nowoczesna mechaniczna piekarnia, pierwsza tego typu w Mławie.
Jeden ze sklepów spółdzielni „Spójnia”
Do roku1930 spółdzielnia rozwijała się dynamicznie. Okres wielkiego światowego kryzysu stanowił poważne zagrożenie dla jej dalszej działalności. Wyniki gospodarcze były coraz gorsze. Z ciężkiego położenia wyciągnął spółdzielnię Antoni Chmielewski, wybitny propagator spółdzielczości, działacz i jej pracownik. Aby ratować jej finanse zlikwidował sklepy spoza Mławy. Nie było innego wyjścia jak ograniczać zasięg działania. Pozostała tylko piekarnia i trzy sklepy w mieście. Bibliotekę z wynajmowanego lokalu przeniesiono do pomieszczenia nad piekarnią.
Pod koniec okresu międzywojennego spółdzielnia zaczęła wychodzić z kryzysu. II wojna światowa przerwała działalność mławskiej Spółdzielni Spożywców „Spójnia”. Powojenne dzieje spółdzielczości zupełnie różniły się od przedwojennych i niewiele miały wspólnego z ideą tej dziedziny aktywności społecznej i gospodarczej. Spółdzielnia – to podmiot gospodarczy, posiadający osobowość prawną, prowadzący przedsiębiorstwo, ustanowione na zasadach prawa spółdzielczego odmiennego od prawa handlowego. To jedna z wielu definicji spółdzielni, która w państwie realnego socjalizmu, tym bardziej w okresie stalinizmu, nie przystawała do ówczesnej rzeczywistości. Pozostała tylko nazwa i szyld.
O Mławie w dawnych czasach… Czytaj więcej…
dr Leszek Arent
Urodzony w Mławie i związany z Mławą. Absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni pracownik i dyrektor Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej. Członek Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej, mławskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego, Rady Społeczno-Naukowej Stacji Naukowej im. prof. Stanisława Herbsta, zarządu Fundacji im. Korzybskich w Mławie, Mazowieckiego Oddziału Stowarzyszenia Muzealników Polskich, zarządu Mazowiecko-Podlaskiego Towarzystwa Naukowego z siedzibą w Warszawie. Zasiada w Kapitule tytułu Mławian Roku i Nagrody Honorowej im. dr Józefa Ostaszewskiego funkcjonującej przy Stacji Naukowej w Mławie. Jeden z redaktorów „Mławskiej Kroniki Archeologiczno – Numizmatycznej”, pisma społeczno–kulturalnego „Dwutygodnik Mławski”, „Studiów i Materiałów do dziejów Ziemi Zawkrzeńskiej” i rocznika „Ziemia Zawkrzeńska”. Uhonorowany licznymi wyróżnieniami i odznaczeniami m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi RP, medalem „Zasłużony dla Miasta Mławy, honorową odznaką „Zasłużony dla Kultury polskiej”, Złotą Odznaką Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego i Złotym Krzyżem Zasługi.
Cukrzyca to plaga XXI wieku, zaliczona przez Światową Organizację Zdrowia obok otyłości, nadciśnienia tętniczego czy chorób nowotworowych, do grupy chorób…
Mława nie była miastem, które licznie odwiedzały znane osobistości: politycy, wybitni wodzowie, czy królowie. W 1646 r. jeden dzień przebywała…
„Zapraszamy wszystkich chętnych do przeniesienia się w klimaty lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. W niedzielę, przy ulicy Płockiej we wczesnych godzinach…
Redakcja portalu Codziennik Mławski zastrzega sobie wszelkie prawa do publikowanych treści. Użytkownicy mogą pobierać i drukować fragmenty zawartości portalu informacyjnego //codziennikmlawski.pl wyłącznie do niekomercyjnego użytku osobistego. Publikacja, rozpowszechnianie lub sprzedaż zawartości portalu Codziennik Mławski są zabronione bez uprzedniej pisemnej zgody redakcji i stanowią naruszenie ustaw o prawie autorskim, ochronie baz danych i uczciwej konkurencji i będą ścigane przy pomocy wszelkich dostępnych środków prawnych.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.
ciekawym Kim był mój pradziad Zygmunt Czapski dla PSS czy Spółdzielni Spożywców Społem czy czego tam… skoro już 100 lat stoi pomnik z piaskowca na cmentarzu parafialnym ufundowanym czy w inny sposób przez Kolegów ??? z Zarządu ??? w artykule nie ma żadnej wzmianki wobec tego tym bardziej ciekawym bo jakiś ślad w dokumentacji szczycącej się 110 letnią tradycją firmie powinien jakikolwiek ślad pozostać ??? taki skromny pomnik jak by nie liczył musiał nieco kosztować i co ważniejsze chyba rzeczywiście w dowód jakichś zasług dla firmy…? dziś pomników w ogóle nie stawiają swym pracownikom a zatem kiedyś dawniej chyba też zwykłemu pracownikowi to chyba pomnika nikt nie stawiał był…? z artykułu wynika iż firma przeżywała kryzysy jak każda firma również dziś zjawisko to szeroko znane w świecie byznesu… tym bardziej dziwi mnie brak informacji jakiejkolwiek autor ma prawdopodobnie dostęp do znacznie większej ode mnie wiedzy historycznej związanej z tą lokalizacją muława… nie chce mi się poszukiwać adresu e-mail do autora by dopytać – mi wystarcza wiedza iż na pomniku jest adnotacja fundatora pomnika…