26 maja, obchodzimy Dzień Matki. Warto wtedy przypomnieć, że bycie mamą to nie tylko ogromna radość i wyzwanie, ale też prawo do konkretnego wsparcia finansowego. Zakład Ubezpieczeń Społecznych oferuje pomoc zarówno dla świeżo upieczonych mam,  w postaci zasiłku macierzyńskiego, jak i dla kobiet które wychowały co najmniej czworo dzieci, dzięki świadczeniu „Mama 4+”.

Zasiłek macierzyński – dla świeżo upieczonych mam

Mama może otrzymać zasiłek macierzyński nie tylko po porodzie, ale nawet 6 tygodni przed narodzinami dziecka. Świadczenie to przysługuje kobietom objętym ubezpieczeniem chorobowym
i jest wypłacane przez ZUS lub pracodawcę – jeśli zatrudnia więcej niż 20 osób – informuje Wojciech Ściwiarski, rzecznik prasowy ZUS w województwie mazowieckim.

Łączny czas pobierania zasiłku zależy od liczby dzieci urodzonych przy jednym porodzie lub przyjętych na wychowanie. W przypadku jednego dziecka to aż 61 tygodni urlopu: 20 tygodni urlopu macierzyńskiego oraz 41 tygodni urlopu rodzicielskiego. Z tej puli, maksymalnie 32 tygodnie może wykorzystać mama, a 9 tygodni jest zarezerwowanych dla drugiego rodzica. Niewykorzystanie tego czasu przez ojca powoduje jego utratę.

W przypadku porodów mnogich okres urlopu i zasiłku wydłuża się i zależy od liczby urodzonych dzieci – od 74 tygodni przy bliźniakach, aż do 80 tygodni przy pięcioraczkach lub większej liczbie noworodków. W każdym z wariantów 9 tygodni pozostaje zarezerwowanych dla drugiego rodzica.

Specjalne sytuacje – dłuższe wsparcie dla rodzin

W niektórych sytuacjach urlop rodzicielski może zostać wydłużony, co oznacza także dłuższy okres wypłaty zasiłku macierzyńskiego. Na przykład rodzice dzieci z orzeczeniem „Za życiem” mają prawo do korzystania z urlopu rodzicielskiego przez dłuższy okres:

• 65 tygodni – w przypadku urodzenia lub przyjęcia jednego dziecka,
• 67 tygodni – w przypadku porodu mnogiego,
• 62 tygodnie – w przypadku przyjęcia starszego dziecka na wychowanie (do 7., 10. lub 14. roku życia – w zależności od sytuacji prawnej dziecka).

Dłuższy urlop macierzyński dla wcześniaków i noworodków wymagających hospitalizacji

Od 19 marca br. rodzice wcześniaków oraz dzieci urodzonych o czasie, które wymagały hospitalizacji po porodzie, mogą skorzystać z dodatkowego, uzupełniającego urlopu macierzyńskiego. Jego długość zależy od tygodnia ciąży, masy urodzeniowej i czasu pobytu dziecka w szpitalu:

• Do 15 tygodni dla dzieci urodzonych przed 28. tygodniem ciąży i/lub o masie urodzeniowej nieprzekraczającej 1000 g.
• Do 8 tygodni dla dzieci urodzonych między 28. a 37. tygodniem z wagą powyżej 1000 g oraz dzieci urodzonych o czasie, jeśli przebywały w szpitalu co najmniej dwa kolejne dni (między 5. a 28. dniem życia).

Ile wynosi zasiłek?

• 100% podstawy wymiaru – za czas urlopu macierzyńskiego (lub urlopu na jego warunkach),
• 70% podstawy wymiaru – za czas urlopu rodzicielskiego,
• 81,5% podstawy wymiaru przez cały ten okres – jeśli wniosek zostanie złożony w ciągu 21 dni od porodu, a co najmniej jeden dzień urlopu rodzicielskiego przypadnie na pierwszy rok życia dziecka.
• 100% podstawy wymiaru – za okres uzupełniającego urlopu macierzyńskiego

W przypadku 9 tygodni urlopu rodzicielskiego dla drugiego rodzica zawsze obowiązuje stawka 70%.

Jeśli rodzic nie wykorzysta ani jednego dnia zasiłku macierzyńskiego za okres urlopu rodzicielskiego przy stawce 81,5% w pierwszym roku życia dziecka, może złożyć wniosek o jednorazowe wyrównanie zasiłku za okres urlopu macierzyńskiego do 100% podstawy wymiaru. W takiej sytuacji zasiłek za okres urlopu rodzicielskiego zostanie wypłacony w wysokości 70% podstawy wymiaru.

Świadczenie „Mama 4+” – wsparcie dla mam z co najmniej czwórką dzieci

Mamy, które urodziły i wychowały lub tylko wychowały co najmniej czworo dzieci i nie wypracowały minimalnej emerytury, mogą po ukończeniu 60 lat otrzymać rodzicielskie świadczenie uzupełniające, zwane „emeryturą Mama 4 plus”. Maksymalna kwota tego świadczenia wynosi 1 878,91 zł brutto miesięcznie.

Taką kwotę otrzymują osoby, które nie pobierają emerytury ani renty oraz nie mają dochodu zapewniającego niezbędne środki do życia. W przypadku osób, które już pobierają świadczenie
z ZUS-u, KRUS-u lub innego organu rentowego, ale w wysokości niższej niż najniższa emerytura, świadczenie uzupełniające wyrównuje różnicę do kwoty 1 878,91 zł brutto. Na przykład, jeśli obecna emerytura wynosi 1 000 zł brutto, świadczenie uzupełniające wyniesie 878,91 zł brutto.

– W marcu 2025 r. rodzicielskie świadczenie uzupełniające pobierało 59,5 tys. osób, a przeciętna wypłata świadczenia wynosiła 1 034,94 zł brutto – dodaje rzecznik.

Świadczenie na wniosek

Aby otrzymać świadczenie „Mama 4+”, należy złożyć wniosek do ZUS-u lub KRUS-u, dołączając dokumenty dotyczące dochodów i sytuacji życiowej. Przed podjęciem decyzji Prezes ZUS lub KRUS zweryfikuje, czy spełniony jest warunek braku dochodu zapewniającego niezbędne środki do utrzymania. Niezbędne środki utrzymania ocenia się w odniesieniu do wysokości najniższej emerytury. Przy ocenie prawa do świadczenia uwzględniane są jedynie źródła dochodu osoby ubiegającej się o nie.