Rozpoczęła się certyfikacja Wojsk Obrony Terytorialnej. Jej celem jest ocena zdolności do działania piątego – najmłodszego rodzaju Sił Zbrojnych RP, w przypadku zewnętrznego zagrożenia bezpieczeństwa państwa oraz zdolności do realizacji zadań zarządzania kryzysowego w czasie pokoju. To pierwszy w historii wojska przypadek, gdzie certyfikacji poddaje się cały Rodzaj Sił Zbrojnych.

Certyfikacja jest sprawdzianem, który ma potwierdzić, że dany rodzaj Sił Zbrojnych spełnienia określone normy i kryteria, a zatem zdolny jest do wykonania przydzielonych mu zadań – zarówno w czasie pokoju, w czasie różnego rodzaju kryzysów, jak i w czasie wojny. Wojska Obrony Terytorialnej będą pierwszym w Polsce Rodzajem Sił Zbrojnych w całości poddanym certyfikacji. Dotychczas certyfikacji poddawano tylko wybrane jednostki wojskowe.

Proces oceny zdolności do wykonywania zadań przez Wojska Obrony Terytorialnej przeprowadzany zostanie w oparciu o normy ujęte w dokumencie Forces Standards Volume VII Combat Readiness Evaluation of Land HQs and Units (CREVAL), które opracowane zostały na potrzeby standaryzacji działań sił zbrojnych państw członkowskich NATO. 

W ramach certyfikacji ocenia się kilka obszarów działalności, spośród których wymienić można:

– procentowy stan ukompletowania stanem osobowym i wyszkolenie żołnierzy, na poziomie zapewniającym realizację zadań;

– procentowe ukompletowanie zasadniczym sprzętem wojskowym oraz sprawność tego sprzętu;

– poziom zapasów taktycznych, które powinny zapewnić osiągnięcie założonej kategorii gotowości bojowej i realizację zadań.

W ramach przygotowania do certyfikacji w maju br. przeprowadzono w Dowództwie Wojsk Obrony Terytorialnej trening sztabowy Błyskawica-24, który miał na celu sprawdzenie procesu wypracowywania decyzji na stanowisku dowodzenia Dowództwa WOT. W połowie czerwca w ramach certyfikacji zostanie przeprowadzone ćwiczenie dowódczo-sztabowe „Piorun-24”, w trakcie którego sprawdzane będą procesy dowodzenia podległymi jednostkami WOT oraz współdziałanie z dowództwem nadrzędnym. Założenia do ćwiczenia zostały opracowane przez zespół certyfikujący, w skład którego wchodzą przedstawiciele Sztabu Generalnego, Dowództwa Operacyjnego Rodzajów Sił Zbrojnych, Dowództwa Generalnego Sił Zbrojnych, Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych oraz innych instytucji i jednostek wojskowych.

W ramach prowadzonej certyfikacji sprawdzone będzie także stawiennictwo całego stanu osobowego Wojsk Obrony Terytorialnej w trybie natychmiastowego stawiennictwa w swoich jednostkach, po ogłoszeniu alarmu. Sprawdzany będzie również sprzęt i uzbrojenie jakim dysponują Wojska Obrony Terytorialnej.

De facto Wojska Obrony Terytorialnej były już kilkakrotnie, w ciągu swojego krótkiego istnienia, sprawdzane w działaniu realnym, we wsparciu jakiego udzielały społeczeństwu, administracji czy służbom ratowniczym w sytuacjach kryzysowych. Wspomnieć tu można o wsparciu działań straży pożarnej w gaszeniu pożaru wielkoobszarowego w Biebrzańskim Parku Narodowym w 2020 r., czy wsparciu społeczeństwa, instytucji i administracji w czasie pandemii Covid-19 w latach 2020-2022.

Terytorialsi na co dzień wspierają Straż Graniczną w ochronie wschodniej granicy w związku z kryzysem migracyjnym i działaniami hybrydowymi Federacji Rosyjskiej i Białorusi skierowanymi przeciw Polsce. Wielokrotnie wspierali działania przeciwpowodziowe czy angażowali się w usuwanie skutków podtopień w wielu rejonach kraju. Służą wsparciem Policji w poszukiwaniu osób zaginionych oraz administracji publicznej w udzielaniu pomocy uchodźcom po wybuchu wojny w Ukrainie.

Żołnierze Wojsk Obrony Terytorialnej działają zgodnie ze swoim mottem; „Zawsze gotowi, zawsze blisko”

***

Budowa WOT rozpoczęła się w 2017 r. i od tego czasu postępowała etapowo. Najpierw powstało Dowództwo Wojsk Obrony Terytorialnej, następnie rozpoczęło się formowanie trzech pierwszych brygad obrony terytorialnej w województwach podlaskim, lubelskim i podkarpackim. W sumie, w pierwszym roku działalności zapoczątkowano formowanie sześciu brygad OT (czwarta w województwie warmińsko-mazurskim oraz dwie brygady w województwie mazowieckim). Na koniec pierwszego roku budowy WOT stan liczebności wynosił ponad 7,5 tys. żołnierzy. W kolejnym, 2018 r. struktury rozbudowano o kolejnych siedem brygad OT (pomorską, kujawsko-pomorską, łódzką, świętokrzyską, małopolską, wielkopolską i śląską). W tym roku rozpoczęto również formowanie Centrum Szkolenia WOT w Toruniu. Na koniec 2018 r. liczebność żołnierzy nowego rodzaju sił zbrojnych wynosiła blisko 17 tys. Formowanie kolejnych dwóch brygad OT (zachodniopomorskiej i dolnośląskiej) rozpoczęto w 2019 r. jednocześnie Dowództwu WOT podporządkowano Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki, sformowano też szkołę podoficerską „SONDA”. Liczebność formacji na koniec 2019 r. wynosiła blisko 25 tys. żołnierzy. W 2020 r., pomimo ograniczeń związanych z pandemią Covid-19 nadal rozbudowywano struktury WOT. Rok 2020 zakończył się stanem żołnierzy WOT na poziomie blisko 27,5 tys. W marcu 2021 r. rozpoczęto formowanie kolejnych trzech brygad OT (stołecznej, nadbużańskiej oraz przemyskiej). W 2023 sformowano Ośrodek Reprezentacyjny WOT w Radomiu.

Aktualnie w skład Wojsk Obrony Terytorialnej wchodzi:

– Dowództwo WOT w Zegrzu,
– batalion dowodzenia WOT w Zegrzu,
– osiemnaście brygad obrony terytorialnej – z czego 4 brygady (1 Podlaska Brygada Obrony Terytorialnej, 4 Warmińsko-Mazurska Brygada Obrony Terytorialnej, 19 Nadbużańska Brygada Obrony Terytorialnej, 20 Przemyska Brygada Obrony Terytorialnej) tworzą tzw. Komponent Obrony Pogranicza– dedykowany obronie granicy państwowej i rejonów przygranicznych,
– Jednostka Wojskowa Działań Niekonwencjonalnych „GRYF”.
– dwa centra szkolenia (Centrum Szkolenia WOT w Toruniu i Centrum Szkolenia Łączności i Informatyki w Zegrzu),
– Szkoła Podoficerska „SONDA”,
– Ośrodek Reprezentacyjny WOT w Radomiu (orkiestra reprezentacyjna WOT i kompania honorowa WOT).
– w trakcie tworzenia są dwie kolejne brygady obrony terytorialnej: 15 Lubuska Brygada Obrony Terytorialnej oraz 17 Opolska Brygada Obrony Terytorialnej.

W WOT służy obecnie ponad 40 tys. żołnierzy, z czego 35 tys. stanowią żołnierze pełniący terytorialną służbę wojskową, niecałe 5 tys. to żołnierze zawodowi, a kilkaset- żołnierze aktywnej rezerwy.