Choroba wieńcowa to stan niedokrwienia mięśnia sercowego związany ze zmianami w tętnicach (tzw. tętnicach wieńcowych), które doprowadzają do niego krew.

Jakie są czynniki ryzyka choroby wieńcowej?

Czynniki ryzyka to cechy indywidualne oraz elementy stylu życia zwiększające ryzyko wystąpienia choroby wieńcowej.
Czynniki ryzyka można podzielić na:
-niemodyfikowalne, czyli takie, na które nie mamy wpływu, np. wiek, płeć, czynniki genetyczne
-modyfikowalne, czyli takie, które mogą być ograniczone pod wpływem prawidłowego stylu życia lub stosowania leków.
Do modyfikowalnych czynników ryzyka choroby wieńcowej należą:
nadciśnienie tętnicze
zwiększone stężenie cholesterolu i triglicerydów we krwi
cukrzyca
nadwaga i otyłość
nieprawidłowe odżywianie
nadmierne spożycie alkoholu
palenie papierosów
mała aktywność fizyczna
stres

Jakie zmiany w tętnicach prowadzą do choroby wieńcowej?

Najczęstszą nieprawidłowością występującą w obrębie tętnic wieńcowych jest ich zwężenie, którego przyczyną jest blaszka miażdżycowa. Rozwija się ona w tętnicy przez wiele lat. Wraz z jej powiększaniem mniej krwi napływa do mięśnia sercowego, co powoduje jego niedokrwienie i niedotlenienie, objawiające się bólami za mostkiem, początkowo podczas wysiłku a przy znacznym zwężeniu naczynia, także w spoczynku.
Rzadszymi przyczynami choroby wieńcowej są skurcze tętnic wieńcowych lub mostki mięśniowe. Mostki mięśniowe to pasma mięśnia sercowego przebiegające nad tętnicą wieńcową, które w czasie skurczu mięśnia sercowego uciskają tętnicę, powodując jej zwężanie się.

Co to jest choroba wieńcowa stabilna?

Choroba wieńcowa stabilna ma charakter przewlekły. Zwykle objawia się bólem w klatce piersiowej.
Ból towarzyszący stabilnej chorobie wieńcowej:
ma charakter ucisku, gniecenia lub dławienia (nie jest to ból kłujący) najczęściej umiejscowiony jest za mostkiem, może promieniować do szyi, żuchwy, ramion (zwykle lewego); rzadziej występuje tylko w nadbrzuszu pojawia się podczas wysiłku, pod wpływem stresu lub po spożyciu obfitego posiłku.
Ustępuje szybko, zwykle w ciągu 1–3 minut po zaprzestaniu wysiłku lub zażyciu nitrogliceryny.
Typowy ból dławicowy, pojawiający się podczas wysiłku i ustępujący po jego zaprzestaniu, występuje częściej u mężczyzn. U kobiet jest częściej wywołany przez przykre emocje i trwa dłużej.U starszych, mniej aktywnych fizycznie osób ból może wystąpić w nocy, po przyjęciu pozycji leżącej.
Ból może być bardziej nasilony:
w godzinach porannych
przy niskiej temperaturze powietrza i wietrznej pogodzie
po posiłku.
Jeśli objawy zaczynają pojawiać się coraz częściej, przy mniejszym wysiłku niż zazwyczaj mówimy wtedy o niestabilnej chorobie wieńcowej, która może doprowadzić do zawału mięśnia sercowego.

Co to jest zawał mięśnia sercowego?

Zawał oznacza martwicę narządu lub tkanki wywołaną niedokrwieniem. W zależności od miejsca niedokrwienia mówi się o zawale serca, płuca lub tkanki mózgowej. W ostatnim przypadku mamy do czynienia z udarem niedokrwiennym mózgu o którym można przeczytać we wcześniejszych artykułach.
W przypadku zawału serca martwica obejmuje mięsień sercowy. Początkowo w wyniku niedokrwienia komórki mięśnia sercowego (kardiomiocyty) przestają się prawidłowo kurczyć, a następnie się rozpadają, w wyniku czego znajdujące się w nich substancje przedostają się do krwi. Przykładem takiej substancji jest troponina, którą wykrywa się we krwi pacjenta z zawałem serca. W miejsce martwych kardiomiocytów z czasem pojawia się blizna która nie ma zdolności skurczu i upośledza pracę serca. Im dłużej tętnica jest zamknięta, tym większy obszar mięśnia sercowego umiera, dlatego im wcześniej rozpocznie się leczenie mające na celu otwarcie tętnicy wieńcowej, tym większa szansa na uratowanie mięśnia sercowego. Stąd wzięło się używane często przez kardiologów określenie „czas to mięsień”. Czasu tego jest niestety niewiele. Zwykle po 3–6 godzinach umiera cały obszar mięśnia sercowego zaopatrywany przez zamkniętą tętnicę wieńcową i wówczas zmiany te są nieodwracalne, mimo zastosowania nowoczesnych metod leczenia.

Jakie są przyczyny zawału serca?

Zawał serca jest zwykle skutkiem pęknięcia blaszki miażdżycowej w naczyniu wieńcowym, czyli naczyniu doprowadzającym krew do serca. Gdy blaszka pęka, tworzy się wokół niej skrzeplina (złożona z płytek krwi i włóknika), która zamyka naczynie wieńcowe i całkowicie blokuje napływ krwi do mięśnia sercowego. Czasem do zawału serca dochodzi, choć blaszka miażdżycowa nie pęka, ale rosnąc przez długi czas, doprowadza do dużego zwężenia naczynia.
Przyczyny zawału są takie same, jak przyczyny rozwoju choroby wieńcowej. Określane są one czynnikami ryzyka miażdżycy lub czynnikami ryzyka chorób sercowo-naczyniowych.

Jak często występuje zawał serca?

Rocznie w Polsce na zawał serca umiera blisko 200 000 osób. Ryzyko wystąpienia zawału zwiększa się znacznie z wiekiem, np. zawał serca przebyło w przeszłości aż 14% osób w wieku 70–79 lat.

Jak się objawia zawał serca?

Najczęstsze objawy zawału serca to ból (czasem bardzo silny), pieczenie lub ucisk za mostkiem. Występują one u większości chorych z zawałem serca.
Ból zgłaszany przez chorego ma charakter rozlany, a nie punktowy, tzn. nie można wskazać miejsca bólu jednym palcem. Dlatego pacjent z zawałem serca zazwyczaj wskazuje miejsce bólu, przykładając całą pięść do mostka.
Ból trwa zwykle ponad 20 minut; może się utrzymywać stale lub wielokrotnie ustępować i nawracać. U osób w starszym wieku lub chorujących na cukrzycę ból w trakcie zawału może być mniej charakterystyczny albo (rzadko) nie występuje wcale. Wówczas zawał objawia się np. w postaci zasłabnięcia lub duszności.
Najczęstsze objawy zawału serca:
ból za mostkiem
ból w żuchwie, szyi, plecach, ręce lub barku
ból brzucha z towarzyszącymi nudnościami lub wymiotami (może być jedyną dolegliwością)
duszność
obfite zimne poty i zawroty głowy
lęk przed zbliżającą się śmiercią
zasłabnięcie, utrata przytomności.

Co robić w przypadku wystąpienia objawów?

Jeśli ból w klatce piersiowej utrzymuje się ponad 5 minut i nie ustępuje po odpoczynku lub zastosowaniu nitrogliceryny (dotyczy pacjentów, którym lekarz uprzednio zapisał ten lek), należy niezwłocznie zadzwonić pod numer telefonu ratunkowego 999 lub 112 i się położyć. Jeśli ktoś bliski jest w pobliżu, trzeba go poprosić o opiekę.
Chory powinien zadzwonić na pogotowie, nawet jeśli nie jest do końca pewny, czy objawy, które u niego występują, są objawami zawału serca.
Niezwykle ważny jest czas, jaki upływa od wystąpienia bólu w klatce piersiowej do rozpoczęcia leczenia, ponieważ im wcześniej rozpocznie się leczenie zawału, tym więcej mięśnia sercowego można uratować. Najlepsze rokowanie dotyczy pacjentów, u których leczenie rozpoczęto w ciągu pierwszej godziny od wystąpienia objawów. Jest to tzw. złota godzina. Niestety, wiele osób opóźnia wdrożenie odpowiedniego leczenia takimi niepotrzebnymi czynnościami, jak leczenie się na własną rękę, dzwonienie do rodziny, znajomych czy lekarza rodzinnego.

Jak można zmniejszyć niedokrwienie mięśnia sercowego?

Niedokrwienie mięśnia sercowego można zmniejszyć przez:
poszerzenie zwężonych naczyń wieńcowych np. metodą angioplastyki wieńcowej (zabieg balonowego poszerzenia naczynia) lub za pomocą leków takich jak np. nitrogliceryna
założenie za miejscem zwężenia naczynia pomostu omijającego (tzw. bypassu), który łączy aortę z tętnicą wieńcową
zmniejszenie zapotrzebowania mięśnia sercowego na tlen, np. przez zwolnienie rytmu serca i utrzymywanie prawidłowych wartości ciśnienia tętniczego
hartowanie mięśnia sercowego, np. przez systematyczny wysiłek fizyczny
zapobieganie powiększaniu się blaszek miażdżycowych oraz zakrzepów w świetle naczyń wieńcowych, np. przez stosowanie leków przeciwpłytkowych takich jak aspiryna.
Aby to osiągnąć stosuje się metody niefarmakologiczne i farmakologiczne, a gdy one nie są wystarczające – również metody zabiegowe.

Na czym polega niefarmakologiczne leczenie choroby wieńcowej?

Leczenie niefarmakologiczne oznacza zwalczanie czynników ryzyka choroby wieńcowej poprzez zmianę stylu życia bez użycia leków. Zmiana stylu życia jest niezbędna dla powodzenia leczenia choroby wieńcowej, znacznie poprawia jakość życia, zapobiega zawałowi serca i wydłuża długość życia.
Skuteczność innych metod leczenia choroby wieńcowej tj. farmakoterapii i leczenia zabiegowego jest mała jeśli pacjent nie zastosuje się do zasad zdrowego stylu życia, które obejmują:
zwiększenie aktywności fizycznej do co najmniej 3 sesji treningowych o umiarkowanym wysiłku w tygodniu trwającym 30 min;
zmniejszenie masy ciała – docelowo wskaźnik masy ciała BMI powinien wynosić < 25 kg/m2, a obwód pasa nie powinien przekraczać u mężczyzn 94 cm a u kobiet 80 cm;
zaprzestanie palenia papierosów i unikanie miejsc, w których palą inne osoby
modyfikację diety, w której należy ograniczyć ilość spożywanych tłuszczy zwierzęcych oraz cukrów prostych na rzecz zwiększonego spożycia warzyw, owoców, olei roślinnych oraz ryb. Ważne jest dostosowanie ilości spożywanych kalorii do codziennego wydatku energetycznego (tzw. spalanych kalorii).

Na czym polega farmakologiczne leczenie choroby wieńcowej?

Leczenie farmakologiczne choroby wieńcowej polega na zastosowaniu preparatów, które:
zwiększają napływ krwi do mięśnia sercowego, np.leki rozszerzające naczynia zmniejszają zapotrzebowanie mięśnia sercowego na tlen
zapobiegają tworzeniu, powiększaniu się i pękaniu blaszek miażdżycowych, np. statyny czyli leki zmniejszające stężenie cholesterolu we krwi
zapobiegają tworzeniu skrzeplin w tętnicach wieńcowych, np. leki przeciwpłytkowe jak aspiryna
zmniejszają narażenia na czynniki ryzyka choroby wieńcowej, np.
leki hipolipemizujące czyli obniżające stężenie cholesterolu całkowitego
leki obniżające ciśnienie tętnicze krwi
Zastosowanie niektórych z wyżej wymienionych leków, jak np. nitrogliceryna wpływa tylko na zmniejszenie objawów; inne, jak np.aspiryna i inne leki przeciwpłytkowe lub statyny nie łagodzą w sposób bezpośredni objawów ale poprzez zapobieganie tworzeniu skrzeplin oraz hamowanie rozwoju miażdżycy chronią przed zawałem serca oraz przedłużają życie pacjentów z chorobą wieńcową tzn. poprawiają rokowanie chorych.

Na czym polega zabiegowe leczenie choroby wieńcowej?

W leczeniu zabiegowym choroby wieńcowej największe zastosowanie mają dwie techniki:
przezskórna interwencja wieńcowa (skrót ang. PCI)
pomostowanie tętnic wieńcowych (skrót ang. CABG, tzw. bypassy).
Przezskórna interwencja wieńcowa wykonywana jest przez kardiologów interwencyjnych w znieczuleniu miejscowym z dostępu przez tętnicę udową lub promieniową, przez które wprowadza się do serca specjalny cewnik zakończony balonem. Rozprężenie balonu odpowiednio wysokim ciśnieniem powoduje poszerzenie zwężonego odcinka naczynia. Zwykle w miejscu poszerzenia wszczepia się następnie stent żeby zmniejszyć ryzyko nawrotu zwężenia.
Pomostowanie tętnic wieńcowych polega na połączeniu aorty z tętnicą wieńcową za miejscem zwężenia, przez co przepływ krwi omija zwężony odcinek. Zabieg wykonywany jest przez kardiochirurgów w znieczuleniu ogólnym. Jako pomosty używane są żyły kończyn dolnych, tętnice promieniowe lub tętnice piersiowe wewnętrzne (biegnące po wewnętrznej powierzchni klatki piersiowej).
Leczeniu zabiegowemu, farmakoterapii zawsze musi towarzyszyć zmiana stylu życia.

lek. Marek Jakubiak – Absolwent Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego; specjalista chorób wewnętrznych, specjalista diabetolog. Odbywał staż specjalizacyjny w dziedzinie diabetologii w Oddziale Chorób Wewnętrznych- pododdział Diabetologii i Zaburzeń Metabolicznych Szpitala Bielańskiego w Warszawie. Uczestniczy w licznych zjazdach naukowych poświęconych diabetologii oraz w odbywających się corocznie zjazdach Polskiego Towarzystwa Diabetologicznego.

Przychodnia Alfamed to kompleksowe podejście do zdrowia naszych pacjentów. W ofercie znajdziecie Państwo fachową opiekę wielu specjalistów między innymi: ginekologa, ortopedy, endokrynologa i wielu innych. Ponadto posiadamy pełen wachlarz badań laboratoryjnych, fizjoterapię, medycynę pracy a także usługi stomatologiczne. Zespół Alfamed to najlepsi specjaliści, którzy zadbają nie tylko o Państwa zdrowie ale i o miłą atmosferę. Więcej informacji na stronie www.alfamed-mlawa.pl