Mimo, że zadatek i zaliczka wydają się być pojęciami tożsamymi ze względu na ich przeznaczenie, w praktyce zastrzeżenie wpłacenia pieniędzy w postaci jednej z tych dwóch form może rodzić różnorakie skutki prawne.

Zasadniczo podstawową funkcją zarówno zadatku jak i zaliczki jest wpłacenie jakiejś części sumy pieniężnej na poczet wykonania przyszłej umowy, np. zakupu samochodu. Zwykle po wpłaceniu części ceny zakupu uzyskujemy swego rodzaju zapewnienie, że umowa zostanie podpisana właśnie z nami, a nie z osobą trzecią.

Zadatek

Zadatek jest to świadczenie wręczane drugiej stronie przy zawieraniu umowy (najczęściej umowy przedwstępnej), wpłacane zwykle w formie pieniężnej. Stanowi ona jedynie część sumy, jaka ma być zapłacona w celu wykonania umowy.  W przypadku braku odmiennych uregulowań umownych zadatek dany przy zawarciu umowy ma to znaczenie, że w razie niewykonania umowy przez jedną ze stron druga strona może bez wyznaczenia terminu dodatkowego od umowy odstąpić i otrzymany zadatek zachować, natomiast jeżeli strona sama dała zadatek, może żądać sumy dwukrotnie wyższej.

Przykład:

A chce kupić od B samochód. Strony  podpisują umowę przedwstępną sprzedaży gdzie umawiają się, że A na poczet ceny zakupu samochodu wpłaci zadatek w kwocie 1.000 zł, a reszta ceny zakupu zostanie zapłacona w następnym miesiącu. B znajduje innego kupca, który oferuję lepszą cenę i jemu sprzedaje samochód. W takim przypadku A może żądać od B zwrotu podwójnej wartości wpłaconego zadatku tj. kwoty 2.000 zł.

W sytuacji, gdy dojdzie do wykonania umowy, zadatek jest zaliczany na poczet świadczenia strony, która go wręczała np. na poczet ceny zakupu mieszkania. Jeśli natomiast dojdzie do rozwiązania umowy pomiędzy stronami, zadatek zostaje zwrócony osobie która go dała, a obowiązek zapłaty sumy dwukrotnie wyższej odpada. Analogiczna sytuacja ma miejsce w przypadku, gdy umowa nie została wykonana z powodu okoliczności, za które żadna ze stron nie odpowiada, bądź za które ponoszą odpowiedzialność obie strony.

Zaliczka

W przeciwieństwie do zadatku, instytucja zaliczki nie została wprost sformułowana w przepisach kodeksu cywilnego, jednak jest ona powszechnie stosowana.

Zaliczka stanowi kwotę, która zostaje zaliczona na poczet wykonania przyszłej umowy. W przeciwieństwie do zadatku nie jest ona szczególną formą zabezpieczenia wykonania umowy i stanowi jedynie część wpłaconej ceny. Tym samym w razie nie dojścia do wykonania umowy z winy drugiej strony, nie możemy od tej osoby żądać zwrotu zaliczki w podwójnej wysokości jak ma to miejsce przy zadatku. Nie ma też możliwości aby taka zaliczka przepadła w razie rozwiązania umowy, w takiej sytuacji strony powinny zwrócić świadczenia, które od siebie otrzymały.

Wszystkie artykuły z działu prawnego znajdziesz TUTAJ.

Łukasz Zabłocki – Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. W okresie nauki odbył półroczne studia na uczelni Universitat de Valencia w Hiszpanii. Obecnie odbywa on aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Olsztynie. Od 2015 r. prowadzi rodzinną Kancelarię Prawną w Mławie we współpracy z wieloletnim radcą prawnym Waldemarem Zabłockim i adwokatem Sebastianem Zabłockim.