Celem instytucji przedawnienia, jest usunięcie stanu niepewności, w stosunku do roszczenia. Jeżeli wierzyciel nie dochodzi swojego roszczenia przez odpowiednio długi czas, to istnieje duże prawdopodobieństwo, że roszczenie takie ulegnie przedawnieniu. Przedawnienie roszczenia powoduje, że wskutek skutecznego podniesienia tego zarzutu przed sądem, druga strona nie może skutecznie domagać się wykonania zobowiązania. Mimo przedawnienia roszczenia, może być ono skutecznie dochodzone, jeżeli druga strona zrzekła się zarzutu przedawnienia (nawet nieświadomie wskutek podpisania np. ugody), jednak zrzeczenie to jest nie ważne przed upływem terminu przedawnienia.

Podstawowym terminem przedawnienia jest termin trzyletni, odnoszący się do wszystkich roszczeń ze stosunku pracy, bez względu na to, czy wierzycielami są pracodawcy, czy też pracownicy względnie ich spadkobiercy, przy czym początek biegu tego przedawnienia liczy się od dnia wymagalności roszczenia.

Odmiennie niż trzyletni uregulowany jest roczny termin przedawnienia roszczeń pracodawcy. Dotyczy on:

1) naprawienia szkody wyrządzonej nieumyślnie przez pracownika wskutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych;

2) odszkodowania za nieuzasadnione rozwiązanie przez pracownika umowy o pracę bez wypowiedzenia;

3) naprawienia szkody wskutek naruszenia przez pracownika zakazu konkurencji o którym mowa w umowie wymienionej w art. 1011 KP.

Początek biegu rocznego przedawnienia w powyższych trzech sytuacjach liczy się od dnia, w którym pracodawca dowiedział się o wyrządzeniu szkody przez danego pracownika, przy czym nie później jednak niż z upływem trzech lat od daty wyrządzenia szkody. Co istotne chodzi tutaj o powzięcie wiadomości o wyrządzeniu szkody a nie o jej wysokości.

Dłuższy, czyli 10-letni termin przedawnienia dotyczy roszczeń stwierdzonych prawomocnym orzeczeniem sądu pracy, względnie roszczeń objętych ugodą sądową albo ugodą zawartą przed zakładową komisją pojednawczą, przy czym początek biegu przedawnienia liczy się od dnia uprawomocnienia się roszczenia lub zawarcia ugody. Przykładowo rzecz biorąc, roszczenie o odszkodowanie przysługujące pracodawcy od pracownika za nieuzasadnione rozwiązanie umowy o pracę bez wypowiedzenia ulega przedawnieniu z upływem roku, ale po uzyskaniu prawomocnego wyroku zasądzającego takie odszkodowanie, roszczenie to ulegnie przedawnieniu dopiero po 10 latach. Ten 10-letni okres przedawnienia liczy się od dnia uprawomocnienia się orzeczenia sądowego.

Powyższe uwagi wskazują nie tylko na zróżnicowanie terminów przedawnienia roszczeń ze stosunku pracy, ale na różne początki biegu przedawnienia, odnośnie do poszczególnych rodzajów roszczeń pracodawców i pracowników. W wielu sytuacjach, prawidłowe ustalenie daty rozpoczęcia biegu przedawnienia wymaga rozważenia całokształtu okoliczności faktycznych danej sprawy.

Bieg przedawnienia o urlop wypoczynkowy nie rozpoczyna się, a rozpoczęty ulega zawieszeniu na czas korzystania z urlopu wychowawczego. Z kolei roszczenie pracownika o ekwiwalent za niewykorzystany urlop wypoczynkowy przedawnia się z upływem lat trzech od dnia rozwiązania stosunku pracy. Dotyczy to zarówno ekwiwalentu za urlop bieżący, jak i zaległy, o ile ten ostatni nie uległ już przedawnieniu.

Od instytucji przedawnienia należy odróżnić inne terminy przewidziane w prawie pracy. Chodzi tu w szczególności o termin do wniesienia odwołania od wypowiedzenia umowy o pracę, żądania przywrócenia do pracy czy żądania odszkodowania przez pracownika za niezgodne z prawem wypowiedzenie umowy o pracę, gdzie termin wniesienia odwołania do Sądu Pracy wynosi 21 dni. Termin ten został wydłużony (wcześniej terminy wynosiły 7 lub 14 dni) nowelizacją, która weszła w życie na początku 2017 r.

Wszystkie artykuły z działu prawnego znajdziesz TUTAJ.

Łukasz Zabłocki– Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. W okresie nauki odbył półroczne studia na uczelni Universitat de Valencia w Hiszpanii. Obecnie odbywa on aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Olsztynie. Od 2015 r. prowadzi rodzinną Kancelarię Prawną w Mławie we współpracy z wieloletnim radcą prawnym Waldemarem Zabłockim i adwokatem Sebastianem Zabłockim.