Corocznie w okresie październik – marzec następuje wzrost liczby zdarzeń związanych z pożarami w budynkach mieszkalnych i zatruć tlenkiem węgla pospolicie zwanego CZADEM.

Wiąże się to z tzw. okresem grzewczym w blokach oraz ogrzewaniem domów  mieszkalnych. Zdarzenia tego typu powodowane są w szczególności wadami instalacji elektrycznych, ich złym stanem technicznym, jak również niewłaściwą eksploatacją oraz złym stanem urządzeń grzewczych. W związku z powyższym warto zwrócić uwagę  na podstawowe zasady bezpieczeństwa, które pozwolą nam uniknąć pewnych niebezpiecznych sytuacji. Są to miedzy innymi :

1)      Eksploatacja urządzeń elektrycznych .          

Zagrożenia występujące podczas eksploatacji urządzeń elektrycznych związane są przede wszystkim ze zbyt dużą ilością ciepła towarzyszącą przepływowi prądu elektrycznego. Niektóre urządzenia konstruowane są  w celu wykorzystania  ciepła  powstającego podczas przepływu prądu elektrycznego ( są to m.in. grzejniki, piece itp.). Urządzenia elektryczne prawidłowo skonstruowane i eksploatowane są całkowicie bezpieczne. Jeżeli jednak eksploatowane są w sposób niezgodny z ich przeznaczeniem mogą być przyczyną pożaru. Częstą przyczyną pożarów są zwarcia instalacji elektrycznych ( zły stan instalacji, złe podłączenia instalacji  lub instalacje prowizoryczne ) Natomiast przyczyną szkodliwego nagrzewania się urządzeń elektrycznych jest ich przeciążenie. Przeciążenie instalacji elektrycznych spowodowane jest przyłączaniem  do nich zbyt wielu urządzeń.

Przeciążenie to jest szczególnie niebezpieczne gdy instalacja ułożona jest na palnym podłożu.

Aby uniknąć wyżej opisanych zagrożeń należy przestrzegać następujących zasad :

• Nie należy eksploatować urządzeń uszkodzonych lub których stan techniczny jest nieprawidłowy ( zły );
• Nie należy przeciążać urządzeń i instalacji podłączając zbyt dużą ich ilość;
• Łączeń instalacji powinien dokonywać człowiek upoważniony do wykonywania tego typu prac ;
• Urządzenia grzewcze nie powinny być stawiane na podłoży palnym lub w pobliżu materiałów palnych ( odległość powinna wynosić co najmniej 0,5 m. chyba, że producent dopuszcza inne rozwiązanie);
• Nie należy stosować na osłony punktów świetlnych materiałów palnych ;
• Nie należy stosować bezpieczników o większej mocy niż jest to wskazane .
• Nie należy stosować również bezpieczników tzw. watowanych ;
• Nie należy tworzyć własnych, prowizorycznych instalacji.

1)      Eksploatacja urządzeń gazowych.

 Zagrożenia związane z użytkowaniem  gazu wynikają  przede wszystkim ze złego stanu i braku dbałości o instalacje i urządzenia gazowe. Gaz niesie za sobą nie tylko niebezpieczeństwo pożarowe, ale przede wszystkim wybuchowe. Nieszczelności w instalacjach  gazowych są trudne do wykrycia, tymczasem  gaz zgromadzony w odpowiedniej ilości  tworzy z powietrzem mieszaninę wybuchową. Eksplozję gazu może spowodować praktycznie każde źródło energii : iskra elektryczna, płomień zapałki, wyładowanie elektryczności statycznej. Wybuch  natomiast może być przyczyną pożaru, co z kolei niesie ze sobą duże straty materialne oraz zagrożenie dla życia ludzkiego.

Aby bezpiecznie korzystać z urządzeń gazowych należy poznać zasady bezpiecznej eksploatacji tych urządzeń, jak również sposoby ograniczenia zagrożeń.  W celu ograniczenia zagrożenia związanego z eksploatacją gazu należy przestrzegać następujących zasad :

• Należy utrzymywać instalacje i odbiorniki gazowe w dobrym stanie technicznym ;
• Odbiorniki należy eksploatować zgodnie z ich przeznaczeniem ( nie wolno używać kuchenki gazowej do ogrzewania pomieszczeń – może to być groźne dla organizmu ) ;
• Instalacje gazowe dla gazu cięższego od powietrza nie mogą być stosowane w pomieszczeniach, których podłogi znajdują się poniżej otaczającego terenu.
• Zabronione jest dokonywanie samodzielnych napraw lub wymiany urządzeń gazowych;
• Butle należy umieszczać z dala od urządzeń iskrzących i emitujących ciepło ( kuchenki i kuchnie gazowe użytku domowego należy instalować w odległości co najmniej 0,5 m. od okien do boku urządzenia, licząc w rzucie poziomym. Urządzenia gazowe służące do ogrzewania pomieszczeń, których temperatura osłon może przekraczać 60⁰C, należy instalować w odległości co najmniej 0,3 m. od ścian z materiałów łatwo zapalnych, otynkowanych oraz 0.6 m. elementów ścian z materiałów łatwo zapalnych, nie osłoniętych tynkiem;
• Budynek zasilany z sieci gazowej, z sieci lokalnej gazów płynnych lub innych zewnętrznych źródeł zasilania powinien mieć zainstalowany na przyłączu kurek główny, umożliwiający odcięcie dopływu gazu do instalacji gazowej. Kurek ten powinien być zainstalowany na zewnątrz budynku w wentylowanej szafce przy ścianie, we wnęce ściennej w odległości nie przekraczającej 5 m. od zasilanego budynku, w miejscu łatwo dostępnym ;

W przypadku powstania pożaru pamiętaj o tym, iż:

• należy powiadomić wszystkich domowników oraz sąsiadów , dokonać ewakuacji ( jeżeli jest to możliwe schodzimy na kondygnacje położone poniżej miejsca pożaru ),
• należy odciąć zasilanie energetyczne oraz dopływ gazu,
• zawiadomić Państwową Straż Pożarną,
• w miarę możliwości należy podjąć działania gaśnicze,
• należy pamiętać, że urządzeń elektrycznych nigdy nie gasimy wodą, grozi to porażeniem prądem,
• aby odłączyć dopływ prądu do mieszkania możesz wykręcić bezpieczniki,
• w przypadku braku możliwości opuszczenia mieszkania należy przejść do pomieszczenia najdalej oddalonego od miejsca objętego pożarem ( jeśli jest to możliwe przechodzimy na balkon lub dach obiektu ).

 Jeżeli poczujesz gaz :

• zawiadom pogotowie gazowe ,
• nie włączaj światła ani żadnych urządzeń elektrycznych,
• nie używaj otwartego ognia ( zapałek, zapalniczki ),
• zamknij zawór gazu w mieszkaniu,
• przewietrz mieszanie ( musisz wykonywać to ostrożnie ponieważ gaz z powietrzem tworzy mieszaninę wybuchową),
• jeżeli jest to możliwe opuść mieszkanie i powiadom o zagrożeniu sąsiadów.

 Zadbaj o własną drogę ewakuacji .

Tlenek węgla

Problem wzrasta szczególnie w okresie jesienno-zimowym, chociaż do akcji ratowniczo-gaśniczych związanych z tlenkiem węgla strażacy wyjeżdżają w ciągu całego roku. Tlenek węgla w statystykach zatruć zajmuje trzecie miejsce po zatruciach lekami i alkoholem.

CZYM JEST TLENEK WEGLA?

• Tlenek węgla, potocznie zwany czadem, jest gazem silnie trującym, bezbarwnym i bezwonnym (powoduje to problemy z jego wykryciem).
• Powstaje w wyniku niepełnego spalania, m.in.: drewna, oleju, gazu, benzyny, nafty, propanu, węgla, ropy.
• Może to wynikać z braku dopływu świeżego (zewnętrznego) powietrza do urządzenia, w którym następuje spalanie albo z powodu zanieczyszczenia, zużycia lub złej regulacji palnika gazowego, a także przedwczesnego zamknięcia paleniska pieca lub kuchni.
• Jest to szczególnie groźne w mieszkaniach, w których okna są szczelnie zamknięte lub uszczelnione na zimę, a wentylacja jest wadliwa bądź wcale nie działa.
• Czad powstaje także podczas pożaru.

Tlenek węgla dostaje się do organizmu przez układ oddechowy, a następnie wchłaniany jest do krwioobiegu. W układzie oddechowym człowieka wiąże się  z hemoglobiną 210 razy szybciej niż tlen, blokując dopływ tlenu do organizmu. Powoduje uszkodzenia mózgu oraz innych narządów wewnętrznych. Następstwem ostrego zatrucia może być nawet śmierć.

OBJAWY ZATRUCIA TLENKIEM WĘGLA

• Lekkie zatrucie: ból głowy, mdłości, wymioty, ogólne zmęczenie i osłabienie.
• Średnie zatrucie: nasilający się ból głowy, senność, zaburzenia świadomości i równowagi, trudności z oddychaniem, oddech przyśpieszony, zaburzenia rytmu serca.
• Ciężkie zatrucie: drgawki, utrata przytomności.

Osłabienie i znużenie, które czuje zaczadzony oraz zaburzenia orientacji i zdolności oceny zagrożenia powodują, że jest on całkowicie bierny (nie ucieka z miejsca nagromadzenia trucizny), traci przytomność i – jeśli nikt nie przyjdzie mu z pomocą – umiera.

Do grupy największego ryzyka należą:

• noworodki i niemowlaki (obok normalnej hemoglobiny występuje u nich hemoglobina płodowa, która wiąże dwukrotnie więcej tlenku węgla, niż zwykła hemoglobina),
• dzieci,
• kobiety ciężarne,
• osoby w podeszłym wieku,
• osoby z wadami serca oraz chorobami oskrzelowo-płucnymi,
• osoby z wadami serca oraz niewydolnością układu oddechowego.

Cięższym zatruciom ulegają także osoby wykonujące prace związane z dużym wysiłkiem fizycznym.

WPŁYW STĘŻENIA TLENKU WĘGLA W POWIETRZU

NA ORGANIZM CZŁOWIEKA wg. ciop-pib

13000 ppm             ZGON po czasie 1 do 3 minut !

 7000 ppm              zapaść po 1‐2 minutach, ryzyko zgonu po 10 – 15                minutach

 3400 ppm              zapaść po 5 – 10 minut, ryzyko zgonu po 30 minutach

 1600 ppm              zapaść w ciągu 20 minut, ryzyko zgonu po 2 godzinach

  800 ppm               zapaść, utrata przytomności po 2 godzinach

  400 ppm               ból głowy, mdłości, wymioty, osłabienie mięśni, apatia po czasie 1 – 2 godzin

  200 ppm               lekki ból głowy po czasie kilku godzin

JAK ZAPOBIEGAĆ ZATRUCIOM CZADEM?

Należy :

• zapewnić prawidłową wentylację pomieszczeń,
• uchylić okno w mieszkaniu, w którym korzysta się z jakiegokolwiek źródła ognia (pieca gazowego z otwartą komorą spalania, kuchenki gazowej lub węglowej),
• stosować mikrowentylację okien i drzwi (częsty błąd – to zbyt szczelnie zamknięte okna),
• regularnie sprawdzać, czyścić, dokonywać okresowych przeglądów – prawidłowość działania urządzeń mogących być źródłem tlenku węgla, szczelność wewnętrznych instalacji gazowych, przewodów kominowych i wentylacyjnych oraz kanałów nawiewnych,
• przy instalacji urządzeń i systemów grzewczych korzystać z usług wykwalifikowanej osoby,
• zainstalować w odpowiednim miejscu czujki tlenku węgla,
• zasłaniać kratek wentylacyjnych i otworów nawiewnych,
• spalać niczego w zamkniętych pomieszczeniach, jeśli nie są wentylowane,
• używać niesprawnych technicznie urządzeń, w których odbywa się proces spalania,
• zostawiać samochodu w garażu z włączonym silnikiem, nawet jeżeli drzwi do garażu pozostają otwarte,
• instalować urządzeń i systemów grzewczych na „własną rękę”,
• bagatelizować takich objawów jak: duszności, bóle i zawroty głowy, nudności, wymioty, oszołomienie, osłabienie, przyśpieszenie czynności serca i oddychania, gdyż mogą być sygnałem, że ulegasz zatruciu czadem; w takiej sytuacji należy natychmiast przewietrzyć pomieszczenie, w którym się znajdujemy i zasięgnąć porady lekarskiej.

Warto w domu lub mieszkaniu zainstalować czujkę dymu oraz czujkę tlenku węgla.

Podstawową funkcją czujki tlenku węgla (czadu) jest wykrywanie czadu i generowanie sygnałów alarmowych w sytuacji wykrycia jego nadmiernego stężenia w powietrzu. Podnosi ona poziom bezpieczeństwa w pomieszczeniach, zmniejsza ryzyko zaczadzenia, pozwala na szybką reakcję użytkownika w sytuacji zagrożenia życia. Tego typu czujki powinny znaleźć się w pokojach z kominkiem lub piecem kaflowym, w pomieszczeniach z kuchenkami gazowymi, łazienkach z gazowymi podgrzewaczami wody, w kotłowniach, garażach, warsztatach. Czujka odpowiednio wcześnie zasygnalizuje niebezpieczeństwo, wydając bardzo głośny dźwięk. Nawet śpiącego sygnał ten potrafi obudzić i postawić na nogi. Mamy wtedy szansę na opuszczenie zagrożonego obszaru. Nie należy montować czujek przy oknie, kratkach, przewodach wentylacyjnych czy w miejscach zbyt zawilgoconych. Niewłaściwie dobrane ustawienie czujki może negatywnie wpłynąć na jej pracę i skuteczność. Zalecane umiejscowienie czujek, jak również lokalizacje, których należy unikać, znajdują się w instrukcjach dołączonych do ww. urządzeń.

 Zdrowie, a nawet życie Twoje i Twoich bliskich może w dużej mierze również zależeć również od tego jak poważnie potraktujesz treść naszych rad.

 Kampania społeczna „NIE dla czadu!”, którą kolejny już rok prowadzi Państwowa Straż Pożarna, ma właśnie za zadanie uświadomić istnienie tego zagrożenia.

źródło: PSP Mława