W roku 2017 samorząd województwa przyjął tzw. uchwałę antysmogową, obowiązującą na Mazowszu. Po pięciu latach obowiązywania Prokuratura Krajowa wniosła o stwierdzenia jej nieważności. Władze sejmiku odpierają prokuratorskie zarzuty.

O wprowadzenie uchwały antysmogowej na Mazowszu zabiegali sami mieszkańcy. Za pośrednictwem organizacji społecznych w 2017 r. złożono apel o wprowadzenie uchwały podpisany przez ponad 13 tys. osób. Ostatecznie, po konsultacjach społecznych, uchwała antysmogowa została przyjęta w 2017 r. – co istotne – jednomyślnie głosami radnych KO, PSL i PiS. Nie miał do niej zastrzeżeń również wojewoda mazowiecki, który pełni funkcję kontrolną i ma narzędzia potrzebne do unieważnienia uchwał sejmikowych. W kwietniu 2022 r. sejmik znowelizował uchwałę antysmogową.

Co zakłada uchwała antysmogowa?

Uchwała jest działaniem prewencyjnym podejmowanym w celu zapobiegania negatywnemu oddziaływaniu urządzeń grzewczych na zdrowie i środowisko. Dlatego uchwała zakazuje spalania najgorszych paliw: mułów, flotokoncentratów, węgla brunatnego, sypkiego węgla kamiennego i mokrej biomasy, a jednocześnie nakazuje wymianę tzw. kopciuchów. Od 1 stycznia 2023 r. obowiązuje zakaz ich używania. Zgodnie z zaostrzonymi w kwietniu 2022 r. przepisami największe zmiany będą dotyczyć Warszawy, gdzie 1 października 2023 r. ma zostać wprowadzony zakaz spalania węgla. Takie regulacje obejmą też powiaty podwarszawskie, z tym że od 1 stycznia 2028 r. Wszystkie nowe kotły na paliwa stałe instalowane po 11 listopada 2017 r. muszą spełniać wymagania tzw. ekoprojektu.

Zarzuty po 5 latach

21 grudnia 2022 r., po ponad 5 latach od przyjęcia uchwały antysmogowej i na 10 miesięcy przed wyborami parlamentarnymi, wniosek o stwierdzenie jej nieważności złożyła Prokuratura Krajowa. – Zarzuty prokuratury są bezzasadne i absurdalne. Zainteresowała się ona trybem uchwalenia uchwały antysmogowej z 2017 r., której przepisy już obowiązują, a nawet zostały w minionym roku zaostrzone. Przepisy z 2017 r. były uchwalone przez sejmik jednomyślnie. Ze zdaniem, że Mazowsze potrzebuje uchwały antysmogowej, zgadzały się wszystkie opcje polityczne w sejmiku. Nikt wówczas nie zgłaszał uwag do procesu jej uchwalenia. Wygląda to tak, jakby ktoś teraz na siłę szukał sposobu na unieważnienie przepisów, bez których nie ma szans na lepsze powietrze na Mazowszu. Ze smutkiem muszę stwierdzić, że działania prokuratora podważają zaufanie do instytucji publicznych – zauważa marszałek Adam Struzik.

2280 opinii w ramach konsultacji, których zdaniem prokuratury nie było

Co zarzuca sejmikowi Mazowsza prokuratura? Przede wszystkim ograniczenie procesu konsultacji do uzyskania opinii wójtów, burmistrzów i prezydentów miast, mimo określenia jej jako istotnej dla społeczności województwa.

– To co najmniej dziwaczny zarzut. Jak mogło nie być konsultacji społecznych, skoro wpłynęło do nas blisko 2300 opinii i wniosków mieszkańców i organizacji pozarządowych? – odpowiada Marcin Podgórski, dyrektor Departamentu Gospodarki Odpadami, Emisji i Pozwoleń Zintegrowanych w urzędzie marszałkowskim. W 2017 r. przeprowadzono je w dwóch etapach. Pierwszy polegał na opiniowaniu projektu przez organy wykonawcze samorządu terytorialnego. Rozpoczął się 11 lipca 2017 r., a w jego ramach przekazano 80 opinii organów samorządu powiatowego i gminnego.

Drugi etap obejmował przedstawienie i zebranie opinii społeczeństwa. Konsultacje przeprowadzono zgodnie z ustawą Prawo ochrony środowiska i trwały one od 20 lipca do 18 sierpnia 2017 r. Informacje na temat projektu i możliwości składania uwag zostały umieszczone na stronach internetowych urzędu marszałkowskiego, w dziennikach i gazetach o zasięgu regionalnym i lokalnym, przeprowadzono też kampanię informacyjną w 13 rozgłośniach radiowych oraz w internecie i pociągach Kolei Mazowieckich. W Siedlcach, Radomiu, Ostrołęce, Ciechanowie, Płocku i Warszawie odbyły się także spotkania z organizacjami społecznymi i samorządowcami oraz zainteresowanymi mieszkańcami. W efekcie tych działań wpłynęło blisko 2,3 tys. uwag i wniosków oraz głosów poparcia mieszkańców województwa i organizacji.

– Kilka tysięcy mieszkańców Mazowsza umiera co roku z powodu zanieczyszczenia powietrza. Tymczasem Prokuratura Krajowa domaga się stwierdzenia nieważności mazowieckiej uchwały antysmogowej, której celem jest poprawa jakości powietrza i ochrona zdrowia mieszkańców – komentuje Ludwik Rakowski, przewodniczący sejmiku województwa mazowieckiego.

Prokuratura ma także zastrzeżenia do trybu, w jakim sejmik podjął uchwałę określającą zasady i tryb przeprowadzenia konsultacji z mieszkańcami województwa w sprawach, dla których nie wynika to wprost z przepisów. Również z tym zarzutem samorząd województwa się nie zgadza. Po pierwsze, taka uchwała została podjęta w 2011 r. Po drugie, prawo o ochronie środowiska obliguje zarząd do prowadzenia konsultacji ws. uchwał antysmogowych w trybie ustawy o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko. I tak też zostało to przeprowadzone w 2017 r. – uważają władze sejmiku.

Samorządowcy broniąc na tym etapie uchwały, powołują się na dane wskazujące na bardzo złą jakość powietrza na Mazowszu i w Polsce oraz konieczność podjęcia szybkich działań w zakresie ograniczenia emisji zanieczyszczeń.

źródło: UMWM

oprac. red.