Od dziewięciu lat najpierw, jako grupa nieformalna a obecnie, jako stowarzyszenie Mława Miasto Zabytkowe w czasie Święta Niepodległości organizuje nietypowe spotkanie z historią. Wspomnienie wydarzeń i postaci związanych z walką o niepodległość odbywa się w miejscach powiązanych z nimi. Co roku spotkania te odbywają się w innej lokalizacji, a tegoroczny marsz odbył się w gm. Lipowiec Kościelny w obszarze miejscowości Turza Mała.

W trakcie marszu uczestnikom przybliżono wydarzenia mające miejsce w tym obszarze we wrześniu 1939 roku, związane w bitwą pod Mławą. Wspomniano pokrótce uczestników tych walk a także przedstawiono szczegóły w zakresie pozostałości umocnień linii mławskiej.

Po zakończeniu marszu jego uczestnicy spotkali się na wiejskim placu w Turzy Małej przy wspólnym ognisku. Członkowie stowarzyszenia Mława Miasto Zabytkowe przygotowali krótką prelekcję poświęconą trzem bohaterom, którzy tu, w tej małej mazowieckiej wiosce przyszli na świat, tu się wychowali, dorastali i kształcili. Ci bohaterowie, którzy w tragicznym roku 1944, w odstępie kilku miesięcy oddali życie za wolność naszej ojczyzny, to bracia Czesław, Jan Kazimierz i Włodzimierz Lechowie.

Włodzimierz zrzucony do Polski jako żołnierz – cichociemny w połowie kwietnia 1944 ginie w walce z Niemcami 8 maja w obronie magazynu broni w podkrakowskim Łęgu. Jego starszy brat Jan Kazimierz, też jeden z 316 cichociemnych, ląduje w kraju we wrześniu 1942 i zostaje skierowany do Lwowa. Uczestniczy w wielu akcjach bojowych, jako zastępca dowódcy Okręgu Lwowskiego AK. Ranny w walce, zdradzony, aresztowany, torturowany zostaje rozstrzelany 24 czerwca na dziedzińcu lwowskiego więzienia. Był, jako dyplomowany major WP, uczestnikiem wojny obronnej 1939 roku. Razem z młodszym bratem Włodzimierzem przedarł się na początku 1940 roku do Francji, do PSZ formowanych przez generała W. Sikorskiego. Najstarszy brat Czesław Lech pozostał w kraju i od początku okupacji stał się żołnierzem ZWZ-AK. W Powstaniu Warszawski był dowódcą obrony placówki w Wytwórni Papierów Wartościowych. Ginie w ostatnich dniach Powstania 28 września 1944 roku. Pośmiertnie zostaje odznaczony wraz  żoną medalem “Sprawiedliwy wśród narodów świata” i drzewkiem w Yad Vashem za uratowanie życia Chanie Bulwie, którą przez trzy lata ukrywali w swoim domu. Chana dożyła w Izraelu  91 lat, dochowując się  dwóch córek i gromadki wnucząt.

Na ognisko do Turzy Małej przyjechał wraz z żoną Artur Lech – wnuk Czesława, który podzielił się z uczestnikami marszu wspomnieniami o swoim bohaterskim dziadku.

W sierpniu tego roku stowarzyszenie Mława Miasto Zabytkowe złożyło formalny wniosek na ręce Pani Dyrektor Szkoły Podstawowej w Turzy Małej o nadanie tej szkole imienia Czesława, Jana Kazimierza i Włodzimierza Lechów. Bohaterowie z Turzy Małej wpisani są w nasze dziedzictwo, a naszym obowiązkiem jest pamięć o nich. Wniosek stowarzyszenia MMZ wsparł profesor Leszek Zygner. W artykule zamieszczonym w jednym z lokalnych tygodników profesor przypomniał bohaterskie losy braci Lechów, kończąc stwierdzeniem że z radością przyjął inicjatywę stowarzyszenia i mocno ją popiera.

Na koniec spotkania w Turzy Małej zorganizowano krótki konkurs wiedzy w oparciu o materiały zawarte w grze planszowej “Mława 1429 czyli spacerkiem po Mławie”, opracowanej przez stowarzyszenie MMZ. Zwycięzcy otrzymali w nagrodę egzemplarze unikatowej gry.

źródło i fot.: Stowarzyszenie Mława Miasto Zabytkowe