Cukrzyca to plaga XXI wieku
— 01/06/2022Cukrzyca to plaga XXI wieku, zaliczona przez Światową Organizację Zdrowia obok otyłości, nadciśnienia tętniczego czy chorób nowotworowych, do grupy chorób…
Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie imienia Stanisława Żółkiewskiego w Mławie, to pełna nazwa mławskiej szkoły kształcącej przyszłych nauczycieli szkół powszechnych, jak wtedy nazywano podstawówki. Naukę w pierwszym rok szkolnym rozpoczęto 1 września 1919 roku, podobnie jak inne tego typu szkoły, działające na podstawie dekretu wydanego przez Naczelnika Państwa Józefa Piłsudskiego „O kształceniu nauczycieli szkół powszechnych w Państwie Polskim”, wprowadzonego w życie razem z dekretem „O obowiązku szkolnym”. Oba te dekrety zostały ogłoszone już 7 lutego 1919 roku, czyli trzy miesiące po powstaniu państwa. Świadczyło to o wielkim znaczeniu jakie władze przywiązywały do edukacji społeczeństwa.
Niestety u progu niepodległej Polski sytuacja pod tym względem przedstawiała się bardzo źle, a nawet można użyć stwierdzenia „iż obraz oświaty powszechnej odziedziczonej po zaborach był tragiczny” – napisano w jednym z licznych opracowań dotyczących tego zagadnienia. Warto więc przypomnieć jak wyglądała sytuacja. Przed wybuchem I wojny światowej, na terenie wszystkich zaborów, na ponad 2 milionów dzieci w wieku szkolnym, uczyło się zaledwie 370 tysięcy. Brakowało wykształconych nauczycieli. Dla przykładu można wskazać, że w Królestwie Polskim było ich zaledwie 7,6 tysiąca. Pokrywało to tylko 25 % istniejących potrzeb. Znacznie lepiej było w zaborze pruskim i austriackim. Najgorzej stan oświaty przedstawiał się w Królestwie Polskim. Na 1 000 mieszkańców w Kongresówce naukę pobierało tylko 30 uczniów, w zaborze pruskim, w poznańskim – 194 a w Galicji – 143. Innym zagadnieniem był poziom przygotowania nauczycieli. W najlepszym razie byli to, w zaborze pruskim sprawni rzemieślnicy, w pozostałych słabo przygotowani pod względem merytorycznym urzędnicy.
Ten tragiczny bilans zmuszał władze polskie do stworzenia warunków sprzyjających dynamicznej poprawie sytuacji w oświacie. Rozwiązaniem były Państwowe Seminaria Nauczycielskie. Jednym z nim było seminarium mławskie.
Uczniami pierwszego roku byli wychowankowie preparandy oraz kandydaci przyjęci na podstawie egzaminu wstępnego. Pochodzili głównie z powiatów: ciechanowskiego, mławskiego i przasnyskiego. Siedzibą szkoły był budynek pokoszarowy przy ulicy Warszawskiej. Mieściła się w nim również preparanda oraz internat dla obu tych szkół. Warunki nauki były bardzo ciężkie w ciągu pierwszych dwóch latach, ze względu na ciasnotę. Często ta sama sala służyła uczniom za jadalnię i sypialnię a do nauki pozalekcyjnej pozostawał tylko jeden pokój. Część pomieszczeń budynku wymagała remontu, który został zakończony w 1922 roku. To znacznie polepszyło warunki nauki.
Seminarium Nauczycielskie organizował i kierował nim przez pierwszy rok nauki Stanisław Jan Jaworski, który kierował również preparandą. To on przyjmował do pracy z młodzieżą pierwszych nauczycieli. Byli nimi: Stefan Trznadel, który nauczał robót ręcznych, Zygmunt Uzarowicz uczył nauki muzyki i śpiewu, prowadził również lekcję matematyki, do czasu zatrudnienia odpowiedniego nauczyciela. Podobnie lekcje fizyki, geografii i rysunków prowadził czasowo Trznadel. Lekcję języka polskiego, francuskiego, historii i gimnastyki prowadził dyrektor Stanisław Jaworski. Religię wykładał ks. Antoni Głowacki, prefekt prywatnego Gimnazjum Antoniny Mrozowskiej w Mławie. Lekarzem szkolnym został dr Józef Ostaszewski, wychowawcą internatu był Zygmunt Uzarowicz. Wkrótce do seminarium przybyli nowi nauczyciele: Janina Jaroszyńska – uczyła historii i geografii, Zofia Gabryś – języka polskiego i francuskiego, Adam Gabryś – przyrody i rysunków.
Najtrudniejszym zagadnieniem dla dyrektora placówki, było w pierwszych latach działania seminarium, znalezienie specjalisty od nauczania przedmiotów pedagogicznych. Program nauki obowiązujący w tym czasie przewidywał naukę psychologii na III roku, a naukę pedagogiki, historii wychowania i metodyki nauczania na IV i V roku. Przejściowo naukę psychologii i pedagogiki powierzono Stefanowi Trznadlowi.
We wrześniu 1924 roku stanowisko dyrektora seminarium i nauczyciela przedmiotów pedagogicznych objął Jerzy Zbigniew Ostrowski. Był w tym czasie najmłodszym dyrektorem szkół średnich w Polsce. Miał wówczas 28 lat. Do Mławy przyjechał wraz z żoną Ewą Szelburg, znaną już autorka opowiadań i wierszy dla dzieci. Zamieszkali w budynku seminarium.
Nowy dyrektor i zarazem pedagog miał do ówczesnej szkoły średniej jej systemu wychowawczego i dydaktycznego bardzo krytyczny stosunek. Nie akceptował nadmiernego werbalizmu i nabywania wiedzy typowo encyklopedycznej. Taki sposób edukacji powodował wyobcowanie ze środowiska społecznego. Celem nowego sposobu nauczania zaproponowanego przez Ostrowskiego było przygotowanie młodzieży do życia i czerpiącego wiedzę z życia. W tym celu aktywizowano młodzież , powołano samorząd uczniowski , oparty na wzorach zastosowanych w szkołach amerykańskich. Samorząd powstał już we wrześniu po przybyciu Ostrowskiego. Miał cele zarówno dydaktyczne jak i wychowawcze. Uczniowie seminarium pochodzili głównie z okolicznych wsi, więc mieli braki w zakresie umiejętności bycia w szerszym gronie, zachowania się przy stole, w znajomości higieny i dbałości o wygląd zewnętrzny. Tymi podstawowymi brakami i wychowaniem młodzieży miał zajmować się samorząd, składający się z wybranych uczniów i nauczycieli.
Jednym z głównych zadań nowej szkoły miał być postulat zmiany metod nauczania, głównie w nauce języka polskiego. Dotychczas uczniowie nauczyli się czytać i pisać, ale niewiele rozumieli z treści które przeczytali. Szkoła powinna uczyć umiejętności jasnego i logicznego wyrażania swoich myśli. Uczniowie nie potrafili wypowiadać swoich uczuć i przemyśleń, jak również umiejętnie dyskutować. Wyrażają myśli i poglądy nauczycieli i innych, nie zadając sobie trudu ich oceny. Pierwszym zadaniem którym zajął się samorząd był wybór godła szkoły. Do wyboru dopuszczono trzy symbole: kompas, pochodnie i ster. W demokratyczny sposób wybrano „Kompas”. Pod takim tytułem postanowiono również wydawać pismo uczniowskie, w którym informowano o ważniejszych wydarzeniach szkoły i społeczności uczniowskiej. Później wybrano patrona szkoły. Spośród dwóch kandydatów zaakceptowano hetmana Stanisława Żółkiewskiego.
3 maja 1925 roku szkoła otrzymała sztandar. Przekazanie sztandaru odbyło się w skromny sposób, odmienny od tego typu uroczystości organizowanych dotychczas. Nie było tzw. czynników oficjalnych, ani poświecenia i wbijania gwoździ. Sztandar był darem dyrektora i jego małżonki. Wielką rolę w procesie nauczania i wychowania przywiązywał dyrektor Ostrowski do regionalizmu i muzeum szkolnego, które „miało być z jednej strony przeglądem owoców pracy szkoły, z drugiej obrazem kultury okolicy(Ziemi Zawkrzeńskiej) i całego kraju”. W czasie kierowania przez niego szkołą, zostały zorganizowane dwa działy: archeologiczny i etnograficzny. Unikatową, jak na ówczesne czasy, organizacją młodzieży szkolnej był w seminarium Związek Rycerzy. Ostrowski traktował go jako nadbudowę ideową samorządu. Był więc swego rodzaju kodeksem obywatelskim, opartym na „katechizmie rycerskim” Adama Czartoryskiego. Powinien dawać młodzieży rady z zakresu higieny, porządku, zwyczajów towarzyskich, nauki i pracy ale też rozrywki. Niestety nie przyjął się w społeczności seminarium. W ogólnej biedzie jaka wówczas istniała, organizacja „wybranych” i lepszych” raziła. Związek po roku został rozwiązany.
W sierpniu 1925 roku Jerzy Ostrowski opuścił Mławę i objął stanowisko dyrektora Seminarium Nauczycielskiego w Wymyślinie na Kujawach. Pomimo, że kierował seminarium mławskim tylko rok, pozostawił po sobie głęboki ślad, działalności pedagogicznej i społecznej. Seminarium osiągnęło wówczas największe i najlepsze wyniki wychowawcze, o nowatorskim i dynamicznym programie działania. Uczniowie nauczyli się przemawiać, dyskutować, zdobyli wiele umiejętności przydatnych w przyszłej pracy zawodowej i społecznej.
( o szkole „żywej” Jerzego Ostrowskiego w kolejnym felietonie).
Seminarium Nauczycielskie w Mławie funkcjonowało przez 17 lat od sierpnia 1919 roku do czerwca 1936 roku. W ciągu tego czasu wykształciło i przygotowało do zawodu nauczycielskiego 211 wychowanków. Warto podkreślić fakt, że większość seminarzystów wywodziła się ze środowisk wiejskich, z rodzin wielodzietnych. Ukończenie szkoły zawodowej dawało ich wychowankom możliwość awansu. Ponad połowa wychowanków seminarium, czyli 122 pochodziła w powiatu mławskiego, w tym 63 było mieszkańcami okolicznych wsi, 37 ze wsi z powiatu ciechanowskiego, 21 z powiatu przasnyskiego.
Seminaria Nauczycielskie zostały zlikwidowane w wyniku reformy szkolnictwa dokonanej w 1932 roku przez ministra Jędrzejewicza. Zastąpiły je licea pedagogiczne, które były pełnoprawnymi szkołami średnimi.
O Mławie w dawnych czasach… Czytaj więcej…
dr Leszek Arent
Urodzony w Mławie i związany z Mławą. Absolwent Wydziału Historycznego Uniwersytetu Warszawskiego, wieloletni pracownik i dyrektor Muzeum Ziemi Zawkrzeńskiej. Członek Towarzystwa Przyjaciół Ziemi Mławskiej, mławskiego oddziału Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego, Rady Społeczno-Naukowej Stacji Naukowej im. prof. Stanisława Herbsta, zarządu Fundacji im. Korzybskich w Mławie, Mazowieckiego Oddziału Stowarzyszenia Muzealników Polskich, zarządu Mazowiecko-Podlaskiego Towarzystwa Naukowego z siedzibą w Warszawie. Zasiada w Kapitule tytułu Mławian Roku i Nagrody Honorowej im. dr Józefa Ostaszewskiego funkcjonującej przy Stacji Naukowej w Mławie. Jeden z redaktorów „Mławskiej Kroniki Archeologiczno – Numizmatycznej”, pisma społeczno–kulturalnego „Dwutygodnik Mławski”, „Studiów i Materiałów do dziejów Ziemi Zawkrzeńskiej” i rocznika „Ziemia Zawkrzeńska”. Uhonorowany licznymi wyróżnieniami i odznaczeniami m.in. Srebrnym Krzyżem Zasługi RP, medalem „Zasłużony dla Miasta Mławy, honorową odznaką „Zasłużony dla Kultury polskiej”, Złotą Odznaką Polskiego Towarzystwa Numizmatycznego i Złotym Krzyżem Zasługi.
Cukrzyca to plaga XXI wieku, zaliczona przez Światową Organizację Zdrowia obok otyłości, nadciśnienia tętniczego czy chorób nowotworowych, do grupy chorób…
Mława nie była miastem, które licznie odwiedzały znane osobistości: politycy, wybitni wodzowie, czy królowie. W 1646 r. jeden dzień przebywała…
„Zapraszamy wszystkich chętnych do przeniesienia się w klimaty lat dziewięćdziesiątych ubiegłego stulecia. W niedzielę, przy ulicy Płockiej we wczesnych godzinach…
Redakcja portalu Codziennik Mławski zastrzega sobie wszelkie prawa do publikowanych treści. Użytkownicy mogą pobierać i drukować fragmenty zawartości portalu informacyjnego //codziennikmlawski.pl wyłącznie do niekomercyjnego użytku osobistego. Publikacja, rozpowszechnianie lub sprzedaż zawartości portalu Codziennik Mławski są zabronione bez uprzedniej pisemnej zgody redakcji i stanowią naruszenie ustaw o prawie autorskim, ochronie baz danych i uczciwej konkurencji i będą ścigane przy pomocy wszelkich dostępnych środków prawnych.
Necessary cookies are absolutely essential for the website to function properly. This category only includes cookies that ensures basic functionalities and security features of the website. These cookies do not store any personal information.
Any cookies that may not be particularly necessary for the website to function and is used specifically to collect user personal data via analytics, ads, other embedded contents are termed as non-necessary cookies. It is mandatory to procure user consent prior to running these cookies on your website.