Stowarzyszenie Rekonstrukcji Historycznej 79 Pułku Piechoty Strzelców Słonimskich im. Hetmana Lwa Sapiehy i Grupa Rekonstrukcji Historycznej Ludności Cywilnej przygotowały niezwykłą inscenizację. Na kilkadziesiąt minut przeniosła nas ona do Mławy z 1945 roku pod siedzibę Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa. I za chwilę byliśmy świadkami brawurowej akcji partyzantów, którzy wdarli się do jaskini lwa, by uwolnić więzionych tam żołnierzy wyklętych.

Mijają właśnie 72 lata od wydarzenia, które zapisało się na trwale w historii walk o Polskę Niepodległą na naszym terenie. W nocy z 2 na 3 czerwca 1945 roku,  grupa partyzantów pod dowództwem Wiktora Zacheusza Nowowiejskiego ps.„Jeż” uwolniła więźniów z Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa w Mławie. Tak o tamtych wydarzeniach mówi zapis w Kronice MO i SB w Mławie.

 „W nocy 2/3 czerwca. 1945 roku banda BOW pod dowództwem „Jeża” w sile około 15 ludzi, uzbrojona w broń ręczną i maszynową, podszywając się pod funkcjonariuszy MO, z rzekomo aresztowanymi, wtargnęła do budynku UBP w Mławie. Po wejściu do budynku rozpoczęli strzelaninę z zaskoczenia i likwidację wartowników. W czasie służby zostali zamordowani funkcjonariusze Oraczewski Stanisław, Eugeniusz Lemański, Zbrzyzny Henryk oraz ciężko raniono Stanisława Chylińskiego. Do wtargnięcia bandy i przygotowania im danych o możliwości obrony Urzędu dopomógł magazynier – zbrojmistrz PUBP Nowakowski, a to w ten sposób, że w tym czasie zarządził czyszczenie broni, sam opuszczając przed tym Urząd. Banda zdołała opanować parter budynku i areszty znajdujące się w piwnicach, z których zostało wypuszczonych około 20 zatrzymanych. Wśród oficerów znajdowało się 3-ch oficerów bandy NSZ „Burzy”, między nimi dowódca oddziału Stanisław Waśniewski, ps. „Orka”, były obszarnik, a w czasie okupacji rządca majątku w Uniszkach Zawadzkich i Gumowskich. Głównym celem operacji bandy było wypuszczenie na wolność aresztowanych, ich przywódców i innych członków bandy przebywających w aresztach.
Wycofując się banda ostrzeliwała budynek Urzędu i obrzuciła granatami, udając się w kierunku ulicy Olsztyńskiej do lasu mławskiego. W akcji pościgowej wzięli udział funkcjonariusze MO i UB oraz żołnierze Armii Czerwonej, w wyniku której został zabity członek bandy Jerzy Mandycz, zam. w Mławie. Po stronie ścigających został ciężko ranny żołnierz Armii Czerwonej, który zmarł w szpitalu w Warszawie”.

Rekonstruktorom świetnie udało się odtworzyć dramatyzm scen, nawiązujących do będącego jednym z głównych powodów akcji w Mławie uwięzienia członków podziemia niepodległościowego i pomagającej im ludności cywilnej, a widzowie oglądający tę inscenizację byli tylko o krok od toczącej się na ulicy strzelaniny.

Inscenizację zakończyło złożenie kwiatów pod budynkiem dawnej siedziby Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa na ulicy Reymonta w Mławie. Wśród zaproszonych gości obecnych podczas widowiska znaleźli się m.in. posłowie Anna Cicholska i Robert Kołakowski oraz ppłk Krzysztof Futyma i mjr Piotr Staniszewski z Wojskowej Komendy Uzupełnień w Ciechanowie.

JK

« ‹ 1 z 5 › »