Ustanowienie służebności drogi koniecznej w przypadku, gdy grunt nie posiada dostępu do drogi publicznej.
Kwestię drogi koniecznej reguluje art. 145 Kodeksu Cywilnego. W przypadku, gdy nieruchomość nie posiada dostępu do drogi publicznej właściciel lub użytkownik wieczysty mogą domagać się ustanowienia służebności drogi koniecznej od właścicieli gruntów sąsiednich. Z żądaniem takim można wystąpić zarówno, gdy brak jest jakiegokolwiek dostępu do drogi publicznej, jak również gdy dostęp taki co prawda istnieje, ale z jakichś względów nie jest on wystarczający do normalnego użytkowania.
Z żądaniem ustanowienia drogi koniecznej może wystąpić nie tylko właściciel nieruchomości, ale także użytkownik wieczysty, samoistny posiadacz czy rolnicza spółdzielnia produkcyjna.
Podstawą do ustanowienia drogi koniecznej może być:
1. umowa pomiędzy stronami
2. orzeczenie sądu
3. zasiedzenie (do jego nastąpienia potrzebny jest upływ 20 lat w dobrej wierze, albo 30 lat w złej wierze)
4. decyzja administracyjna
W praktyce najczęściej można spotkać się z dwoma pierwszymi przypadkami. Najprostszym sposobem ustanowienia służebności jest zawarcie umowy pomiędzy osobą nie mającą dostępu do drogi publicznej (nieruchomość władnąca), a właścicielem nieruchomości, przez którą miałaby być przeprowadzona służebność drogi koniecznej (nieruchomość obciążona). W takiej sytuacji niezbędne jest porozumienie pomiędzy stronami do zgodnego ustanowienia drogi koniecznej. W celu umownego ustanowienia służebności drogi koniecznej niezbędna jest wizyta u notariusza. Istotne jest, że forma aktu notarialnego potrzebna jest tylko dla właściciela, który to prawo ustanawia.
Jednak nie zawsze istnieje możliwość zawarcia umowy ustanawiającej drogę konieczną z uwagi np. na konflikt stron. Ponadto trzeba zauważyć, że prawo to w pewien sposób ogranicza uprawnienia właścicielskie osoby, przez której nieruchomość ma przebiegać droga konieczna. W takim wypadku osobie nie mającej dostępu do drogi publicznej pozostaje złożenie wniosku o ustanowienie służebności drogi koniecznej do Sądu. Rozpoznając sprawę o ustanowienie drogi koniecznej Sąd na wstępie będzie badał, czy rzeczywiście nieruchomość osoby, która wystąpiła z takim wnioskiem, nie ma dostępu do drogi koniecznej, lub dostęp ten jest nieodpowiedni. Drogę konieczną przeprowadza się przez grunty pozostające w fizycznej styczności z nieruchomością, na potrzeby której zostaje ona ustanowiona, jak również przez grunty względem niej tak usytuowane, że zachodzi potrzeba przeprowadzenia przez nie dojazdu do drogi publicznej. Istotne jest tutaj postanowienie Sądu Najwyższego z dnia 21 marca 1983, sygn. akt III CRN 14/83, zgodnie z którym, jeżeli droga może przebiegać przez różne nieruchomości sąsiednie, powinno się ją przeprowadzić przez tę spośród nich, dla której będzie to najmniej uciążliwe.
Zgodnie z art. 145 Kodeksu Cywilnego ustanowienie służebności drogi koniecznej jest odpłatne. Wynagrodzenie to może przybrać postać wynagrodzenia jednorazowego lub okresowego (np. płatnego raz w roku). W razie sporu wysokość takiego wynagrodzenia oblicza biegły.
Istotną cechą służebności drogi koniecznej jest fakt, że w przypadku sprzedaży nieruchomości obciążonej takim prawem, służebność ta (będąca ograniczonym prawem rzeczowym) przechodzi na nabywcę takiej nieruchomości.
Łukasz Zabłocki
Zobacz także inne artykuły z działu prawnego. Kliknij TUTAJ
Łukasz Zabłocki– Absolwent prawa na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego. W okresie nauki odbył półroczne studia na uczelni Universitat de Valencia w Hiszpanii. Obecnie odbywa on aplikację radcowską przy Okręgowej Izbie Radców Prawnych w Olsztynie. Od 2015 r. prowadzi rodzinną Kancelarię Prawną w Mławie przy ul. Padlewskiego 1/13 we współpracy z wieloletnim radcą prawnym Waldemarem Zabłockim i adwokatem Sebastianem Zabłockim.